Altı partinin parlamenter demokrasiye dönüşü temel alan görüşmeler için bir ortaya gelmesi haftanın en kıymetli olayıydı kuşkusuz. Muhalefet etraflarında “önemli bir başlangıç” olarak değerlendirilirken, iktidar da küçümseyici manada doğal, “boş bir çaba” olarak yorumladı toplantıyı. MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli de nasıl hafife alacağını enine uzunluğuna düşünmüş olmalı ki, görüşmelerin “yuvarlak masa”da yapılmasını lisanına doladı. Kendince dalga geçti yani.
Entelektüel açıdan gelişkinliğine ait rastgele bir işaret görmediğim Bahçeli’nin siyasal tarihte yuvarlak masanın da ne manaya geldiğini bilmediğini söyleyebilirim rahatlıkla. Zira bilseydi daha kötü lisanına dolayabilirdi. Yuvarlak Masa Toplantıları’nın tarihi, Kral Arthur‘un (böyle bir kral yoktur İngiliz tarihinde, uydurmadır) Yuvarlak Masa Şövalyeleri olarak bilinen danışman kümesiyle tanınan hale geldiği MS 1155 yılına kadar uzanır. İşte bu yüzden bilseydi diyorum Bahçeli “zaten bunlar dış güçlerin maşası, masayı bile o güçlerin tarihinden esinlenerek belirlemişler” kaygısı.
Gayet demokratik
Denir ki, Kral Arthur şövalyelerine hem bir isim hem de kolektif kişilik kazandırmak için onları Yuvarlak Masa etrafında toplamıştır. “Kolektiflik”e vurgu yapmayı amaçlamışlarsa şayet, kelam konusu altı parti de bilerek ya da bilmeyerek, son derece isabetli bir seçim yapmışlar demek ki. Lakin kimin fikriyse, bilhassa Kral Arthur’dan esinlenerek planladığını sanmam yuvarlak masalı bir toplantıyı. Bu herkesin aklına gelebilecek bir oturma sistemidir nihayetinde. Öbür masa(lar)dan farkı da tüm iştirakçilerin birbirlerine dönük olmalarını sağlaması. Herkes birbiriyle göz göze gelebilir yani. Dikdörtgen masada dilerseniz yanınızdakine bakmama bahtınız var.
Tabii biz, tarihte yer aldığı halinden çok yakın periyotlardaki fonksiyonundan hatırlarız Yuvarlak Masa Toplantıları’nı. Sovyetler Birliği’nin yıkılmasından sonra “demokrasiye” geçiş sürecindeki eski Sovyet ülkeleri ile batılı ülkeler ortasındaki Anayasa imalinde gayri resmi bir “istişare” aracıydı Yuvarlak Masa. Bir terim olarak yaygın kullanımı, hatırladığım kadarıyla, 1980’lerin sonunda Macaristan ile Polonya’daki anayasa üretim süreçlerinden sonradır. Yalnızca eski Sovyet ülkelerinde değil, Latin Amerika’da da 1989’da Şili, 1990’da Kolombiya’da gerçekleştirilmiştir Yuvarlak Masa toplantıları.
Bazen kimi ülkelerde ulusal kriz olarak isimlendirilecek anlarda da başvurulduğu olur. Ancak bu tıp durumlarda iktidar, muhalefetle birlikte bir ortaya gelir yuvarlak masada. Demek ki bizim altı partili Yuvarlak Masa farklı. İktidarla bir ortaya gelip “istişare” yapma talihleri yok malum. O nedenle çoklukla “karşıtların bir araya” geldiği Yuvarlak Masa’dan çok, farklılıklarına karşın tıpkı gayeye kilitlenmiş “birbirine benzer” yapıların bir ortaya geldiği Yuvarlak Masa bizimki.
Tüm benzerleri üzere yasal bir temeli olmadığı için de bir hiyerarşisi, işleyişi için de resmi kuralları yok. Evvelden alınmış kararlar da. Herkes kelam konusu masanın başında toplandığında hem kuralları koyar hem de kararları alır. Altı partinin toplantısında da bu türlü oldu, kurallar kondu, kararlar alındı. 28 Şubat’ta da ne tıp kararlar alındığını öğreneceğiz.
Alışık olmayınca güç tabii
Aritmetik konusunda başarılı olamadığına şahit olduğumuz Bahçeli objelerden niyet okuma konusunda da uygun değil. “Masa kare olsaydı 4 ayaklı olurdu lakin yuvarlak olunca ayak 1, o da kapalı ayak; yani HDP” üzere bir laf ediverdi. HDP’yi karıştırarak mecaz yapıyor ancak dikkatimi çeken o değil. “Masa yuvarlak olunca ayak bir” dediğine nazaran sahiden bu türlü olduğunu sanıyor. Yuvarlak masaların da birden fazla ayağı olabiliyor meğer. Bizim partilerin yuvarlak masasının da dört ayağı olabilirdi, o öbür ayakların neyi temsil ettiğini Bahçeli’den duymak isterdim. Kaldı ki Yuvarlak Masa Şövalyeleri’nin orjinal masalarının ayakları bile yoktu. Büyük bir esas üzerine oturtulmuş devasa bir yuvarlak masaydı onlarınki.
Sorun Bahçeli’nin Yuvarlak Masa oturma nizamına alışık olmaması. Bu çeşit oturma sisteminde beşerler birbirlerinin gözlerinin içine bakar. Buyruk komuta zinciri yoktur, oturanlar da birbirinden üstün değillerdir, ( Yuvarlak Masa Şövalyeleri o masada eşit bireylerdi örneğin). Yani düzgün makûs demokratik bir ortam vardır. Bahçeli sevmeyebilir. Lakin HDP’ye vurayım derken, kelam konusu toplantının Yuvarlak Masa ahlakına uygun olduğunun ortaya çıkmasına katkısı oldu Bahçeli’nin. AKP’den sonra en azından nasıl olmamaları gerektiği konusunda bir ipucu vermiş oldu kelam konusu partiler. Tek adamlık sonrası için, devamını getirebilirlerse, epey yeterli sayılır. Bahçeli buna da kızmış olabilir. Halbuki hükümet ortağı değil, neden bu kadar hırçın anlamak sıkıntı. Bir parti önderi yalnızca fakat büyük amaçları var tahminen de.
Tolstoy’un bir lafı vardır; “bir insanı oturduğu mevkiiyle değil, göz diktiği mevkiiyle ölçmek gerekir” der. Yok masaydı, yok oturma sistemiydi derken aklıma geliverdi işte birden. Hoş laf lakin.
