Rusya, havadan ve karadan saldırarak Ukrayna’ya karşı savaş açtı. Rus birlikleri Ukrayna’nın bütün sonlarından girdiler ve başşehir Kiev bölgesine kadar geldiler.
Devlet Lideri Vladimir Putin, idaresini değiştirerek Ukrayna Moskova’ya bağlayıncaya kadar savaşı sürdürmekte kararlı görünüyor.
Türkiye’nin, yanıbaşındaki bu savaş ortamında sarılacağı, ikisini de Atatürk’e borçlu olduğumuz bir unsur ve bir evrak var.
Ankara bu süreçte Atatürk’ün “yurtta barış, dünyada barış” prensibiyle hareket etmeli ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni ödünsüz uygulamalıdır. Türkiye lakin bu siyaset ile tarafsız kalabilir ve savaşın olumsuz tesirlerini en aza indirebilir.
Ukrayna da Rusya da Türkiye’nin kendisinden yana hal almasını istiyor. Ukrayna, Montrö’yü anımsatarak Türkiye’nin boğazları Rus gemilerine kapatması için resmen başvurdu. Rusya’nın başlattığı akınla Montrö yine dünyanın gündemine geldi.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin Türkiye’ye verdiği yetkileri anımsayalım:
Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin askeri gemileri 8 gün evvelden kıyısı olmayan ülkelerin askeri gemileri ise 15 gün evvelce Türkiye’yi bilgilendirmek zorunda.
Çanakkale ve İstanbul boğazlarından bir gün içinde geçecek askeri gemilerin toplam tonajının 15 bin tonu aşmaması gerekiyor.
Kıyısı olmayan ülkelerin savaş gemileri Karadeniz’de en fazla 21 gün kalabiliyor. Bu mühlet sonunda Karadeniz’i terk etmek zorunda.
Düzenlendiği yıl itibariyle Montrö Kontratı uçak gemileriyle ilgili karar taşımıyor. Lakin uçak gemilerinin yükleri 15 bin tondan fazla olduğu için geçiş yapamıyor.
Türkiye’nin savaş vakitlerinde askeri gemilerin geçişini kısıtlama yetkisi de bulunuyor.
Bu kararlar Türkiye’ye boğazlar üzerinde tam denetim imkanı sağlıyor. Türkiye bu yetkilerini kullanarak Rusya, ABD ve Ukrayna ortasında tarafsız bir pozisyon alabilir.
Verdiği yetkiler nedeniyle savaşan taraflar ve tüm dünya gözünü Montrö’ye çevirdiği gün Türkiye’de Montrö’nün tartışılmazlığı konusunda bildiri yayınlayan 102 emekli amiral tabir vermek üzere adliye koridorlarında koşturuyorlardı. İktidarın yarattığı bu garip çelişki dikkat çekmeyecek üzere değildi.
Putin’in Ukrayna’ya başlattığı atağa gelelim.
Bir müddettir ABD ile Rusya ortasında süren Ukrayna gerginliğinin emperyalist paylaşım çabası olduğu tartışma götürmez bir gerçektir.
Büyük devletlerin dünya üzerinde emperyalist paylaşım savaşları hiç bitmedi. Soğuk Savaşı devrinin Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla sonuçlanmasından sonra ABD “tek kutuplu global süreç”te Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da 20’den fazla ülkenin sonlarını değiştirmek ve hâkimiyetini perçinlemek üzere yola çıktı.
Afganistan’dan girip Irak, Libya, Tunus, Mısır, Suriye’den bu ülkeleri parçalayarak, iç savaşlar çıkararak ve milyonlarca insanı öldürerek çıktı.
ABD’nin böl-parçala-yönet siyaseti hudut komşularımızda devam ediyor. Suriye’de bir PKK ordusu ve devleti de kurdu. Bu sürecin Türkiye’yi sıkıştıracağı açık. Rusya da ekonomik ve askeri gücünü toparlar toparlamaz Irak’ta, Suriye’de, Libya’da gördüğümüz üzere paylaşım savaşına çabucak katıldı.
Ukrayna’ya saldırması da birebir sürecin bir sonucudur. ABD’nin daha evvel Gürcistan’da yaptığı üzere Ukrayna’yı silahlandırması, cesaretlendirmesi ve NATO üyeliği vaadinde bulunması Rusya tarafından kuşatma olarak algılandı.
Doğu Avrupa ülkelerini de Avrupa Birliği ve NATO’ya dahil ederek Rusya’nın nüfuz alanını daraltan ABD, Ukrayna’yla doğuya hakikat genişleme atağı yapınca Rusya savaşı göze aldığını göstererek akına geçti. ABD ve NATO ise “Rusya’yla savaşa girmeyeceklerini” açıklayarak askeri olarak Ukrayna’yı yalnız bıraktılar. Tıpkı Gürcistan’ı bıraktıkları üzere.
Batının alacağı sert ekonomik yaptırımlar Putin’i dize getirir mi, getirirse hangi müddette, nasıl getirir bunu yaşayarak göreceğiz. Lakin bu süreçte Rusya’nın Ukrayna’ya ağır hasar vereceği, kendine bağlı bir ülke haline getirmeye çalışacağı açık. Şurası kesin ki olan sonuçta Ukrayna’nın yoksul halkına olacak. Bütün savaşlarda olduğu üzere.
Putin akından evvel yaptığı uzun açıklamada Ukrayna’nın varlığını Lenin’in “hata”sına bağlayacak kadar kendini yücelten, faşist ve emperyalist bir başa sahip olduğunu gösterdi.
Lenin’in Sovyetler Birliği’ni mahkûm eden ve Çarlık Rusyası hayaliyle hareket eden Putin yeni Rusya imparatorluğu peşinde. ABD’den bir farkı yok. Paylaşım savaşı sürüyor.
Atatürk’ün yalnızca siyasi olarak değil ekonomik olarak da “tam bağımsızlık” ülküsünün bedeli bugün çok daha güzel anlaşılıyor.
