Euronews’te yer alan habere nazaran; Taliban 20 yıl evvel iktidara birinci geldiklerinde ülkenin diğer bir noktasında bulunan Buda heykellerinin pagan sembolleri olduğunu söyleyerek havaya uçurmuştu.
Fakat Mes Aynak vadisindeki Buda heykellerini şahsen Taliban’ın silahlı güçleri koruyor. Tarihi sit alanının güvenlik şefi Hakumullah Mubariz milattan sonra birinci yüzyıldan kalma heykellerin korunmasının milyar dolarlık Çin yatırımları için kilit ehemmiyete sahip olduğunu belirtti. Mubariz “Bu heykellerin korunması hem bizim hem de Çinliler için çok önemli” sözlerini kullandı.
Mubariz daha öncesinde bölgedeki dağlarda ABD dayanaklı Afgan ordusu ile savaşırken Taliban’ın ülkenin denetimini ele geçirmesinin akabinde çabucak heykellerin olduğu bölgeye geçmiş. Mubariz bunu “Bunların ülke için çok değerli olacağını biliyorduk.” tabirleriyle anlattı.
Afganistan’da daha evvelki idareler de kıymetinin 1 trilyon dolar olduğu varsayım edilen madenleri işleyerek ülke iktisadına katmak istemiş ancak bölgedeki savaş ve şiddet olayları yüzünden bunda başarılı olamamıştı. Artık ise Taliban bu güçlü madenin sunacağı imkanların cazibesine kapılmış üzere görünüyor. Çünkü Çin’in yanı sıra İran, Rusya ve Türkiye üzere ülkeler yatırımları ile ABD’nin ayrılması ile oluşan otorite boşluğundan faydalanmaya çalışıyor.
Fakat Çin açık orta önde görünüyor. Mes Aynak’ta Taliban sonrası birinci büyük projeyi alan ülke olacak üzere görünüyor.
2008 yılında Lider Hamid Karzai devrinde Çinli ortak teşebbüs MCC ile yüksek kaliteli bakırı çıkarmak için 30 yılık bir muahede imzalanmıştı. Yapılan çalışmalarda bölgede 12 milyon ton mineral olduğu tespit edildi. Lakin proje lojistik ve türel sıkıntılar nedeniyle ilerleyemedi. Son olarak MCC çalışanı şiddet olayları nedeniyle 2014 yılında bölgeden ayrıldı.
Taliban idaresi ise MCC çalışanının geri gelmesini ikna etmek için çalışmalara başladı. MCC grubunun önümüzdeki haftalarda Kabil’e giderek kontratla ilgili tekrar pazarlık etmesi bekleniyor. Kontratta heykellerin yeni bir yere taşınması kilit kıymete sahip ve Çinliler daha evvel yüzde 19,5 olarak anlaşılan Afganistan’a ödenecek hissesi yarı yarıya da azaltmak istiyor.
