Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, bankanın olağan genel şura toplantısında konuştu. Kavcıoğlu, enflasyonun yerinin dezenflasyonun alacağını öngördüklerini açıkladı.
Dezenflasyon ne demek?
Dezenflasyon fiyat artış suratının, yani enflasyon oranın vakit içinde azalması manasına gelmektedir. Yüksek enflasyondan düşük enflasyona geçiş sırasında yaşanan düşen enflasyon sürecini tabir eder.
Kavcıoğlu, şunları kaydetti; Salgın kaynaklı olarak birtakım periyotlarda belirsizliklerin artmasına karşın, global iktisadi faaliyet 2021 yılı genelinde güçlü bir seyir izlemiştir. Ülkemiz de bu gelişmelerden misal formda etkilenmiştir: İktisadi faaliyet 2021 yılının birinci yarısında salgının sınırlayıcı tesirlerine karşın, iç ve dış talep kaynaklı olarak güçlü seyretmiş, yılın ikinci yarısında ise dış talebin artan tesiriyle gücünü korumuştur. Yıl genelinde aşılamanın toplumun geneline yayılarak hızlanması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ve turizm dallarının canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımıştır.
Bu görünüm altında, 2021 yılında büyüme oranı yüzde 11 olarak gerçekleşmiş ve uzun periyot eğiliminin üzerinde kalmaya devam etmiştir. Büyümenin kompozisyonunda ise sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artmıştır.
‘Kapasite kullanım düzeyleri güçlü seyretmeye devam ediyor’
Son devirde kapasite kullanım düzeyleri ve öteki öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin, bölgesel farklılıklar olmakla birlikte, dış talebin de olumlu tesiriyle güçlü seyretmeye devam ettiğine işaret etmektedir. Yaşanan jeopolitik sıkıntıların ihracatımız üzerindeki direkt yansımalarının da hudutlu olacağını düşünüyoruz.
Türkiye’nin jeopolitik pozisyonu ile ihracatçıların eser ve pazar çeşitlendirmedeki kabiliyetlerinin, son periyottaki sıcak çatışma ortamı nedeniyle yaşanan ihracat kayıplarını telafi edeceğini ve ihracat performansımız üzerinde destekleyici rol oynayacağını öngörüyoruz.
‘İşgücü piyasasındaki güzelleşme iktisadi faaliyet görünümüyle uyumlu olarak devam etmiştir’
2021 yılında iktisadi faaliyette gözlediğimiz güçlü seyir iş gücü piyasasına da olumlu yansımış ve işsizlik oranları düşmüştür. Yılın birinci çeyreğinde, tarım dışı istihdam, hizmet kesiminden gelen hudutlu katkıya karşın sanayi bölümünün takviyesi ile salgın öncesi seviyelere ulaşmıştır. Yılın ikinci çeyreğinde, işgücüne iştirak oranı devirlik olarak sonlu bir oranda artarken istihdamdaki artış işsizlik oranlarının düşüşünde tesirli olmuştur. Yılın üçüncü ve son çeyreğinde de işgücü piyasasındaki düzgünleşme iktisadi faaliyet görünümüyle uyumlu olarak devam etmiştir.
2021 yılında global enflasyon, salgının seyrine bağlı olarak gelişen arz kısıtları, emtia fiyatlarındaki artış, arz-talep uyumsuzlukları ile süratle yükselmiştir. Güç ve güç dışı emtia fiyatlarındaki artışlar global enflasyon dinamikleri üzerinde ana belirleyicilerden biri olmaktadır. Petrol fiyatlarında, yeni varyantın yarattığı talep belirsizliğinin azalmasının yanı sıra jeopolitik tansiyonlar ve süregelen arz ezaları üzere faktörlerden ötürü yükseliş eğilimi gözlenmektedir.
‘Uluslararası besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki gelişmelerin yansımalarını Türkiye’de de gözlemliyoruz’
Enerji fiyatlarına benzeri biçimde, besin fiyatlarının enflasyon dinamikleri üzerindeki belirleyici tesiri de tüm dünyada ehemmiyetini koruyor. Girdi maliyetlerindeki yükselişler, iklim şartları, kuraklık, kimi ülkelerde besin ihracatına yönelik özel kısıtlamalar ve stok problemleri besin fiyatlarının global seviyede yüksek seyretmesine neden oluyor. Milletlerarası besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki bu gelişmelerin yansımalarını Türkiye’de de gözlemliyoruz.
Bu gelişmeler çerçevesinde, üretici fiyatlarının ülkemizde olduğu üzere gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde de yüksek seyretmesi enflasyon dinamikleri açısından kıymet arz etmektedir. Memleketler arası emtia fiyatları, tedarik zincirlerinde devam eden sıkıntılar ve güç fiyatlarına bağlı olarak üretici fiyatlarındaki yükseliş eğilimi sürmektedir. Üretici ve tüketici enflasyonu ortasındaki fark, son vakitlerde birçok gelişmiş ve gelişmekte olan iktisatta uzun vadeli eğilimlerin üzerinde seyretmeye devam etmektedir.
‘Enflasyondaki yükselişte ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları tesirli oldu’
Enflasyonda yakın devirde gözlenen yükselişte; ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz istikametli ögeler ve talep gelişmeleri tesirli olmaktadır. Son devirde yaşanan sıcak çatışma ortamının yol açtığı güç maliyeti artışları da değerli bir rol oynamaktadır.
‘Dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmekteyiz’
Sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile birlikte, global barış ortamının tekrar tesis edilmesi ve enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmekteyiz. Bu çerçevede 2022 yılı Ocak-Mart devrinde siyaset faizinde bir değişiklik yapmadık.
Alınmış olan kararların birikimli tesirleri yakından takip ediyoruz. Bu periyotta fiyat istikrarının sürdürülebilir bir biçimde kurumsallaşması gayesiyle tüm siyaset araçlarımızda kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme sürecine devam etmekteyiz.
“Liralaşma Stratejisi”nin siyaset gözden geçirme sürecinin asli ögelerinden biri olduğunu belirtmek isterim. “Liralaşma Stratejisi” yeni finansal eserler, teminat çeşitlendirilmesi ve likidite idaresi uygulamaları vasıtasıyla, Türk lirasının sistemdeki kullanımını merkeze alan bütüncül bir yaklaşımla oluşturulmaktadır.
Bu strateji kapsamında TCMB olarak bir dizi uygulamayı hayata geçirdik. Bildiğiniz üzere 2021 yılı Aralık ayında yabancı para ve altın mevduatların TL’ye dönüşümünü destekleyerek, TL mevduat tercihinin güçlenmesi istikametinde bir adım attık. Daha yakın bir vakitte yurt dışında yaşayan yerleşik bireyler ile sahip oldukları şirketlerin tasarruflarını anavatanlarında değerlendirmeleri için YUVAM hesaplarını uygulamaya aldık. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın tamamlayıcı eseriyle birlikte döviz kurlarında oluşan sıhhatsiz fiyat oluşumlarının önü alınmış oldu.
TCMB’nin siyaset gözden geçirme sürecinde liralaşma stratejisi çerçevesinde, yakın, orta ve uzun vadede devreye alınacak tüm uygulamaların odağı, fiyat istikrarının sürdürülebilir bir yerde yine şekillenmesi gayesiyle finansal sistemin liralaşmasını sağlamak olacaktır.
