Rekabet Kurumu, tarım eserlerinin bölüm incelemesini kapsayan “Yaş Zerzevat ve Meyve Bölüm İncelemesi Raporu” tamamladı.
Hazırlanan raporda tarım eserlerinde ‘fiyat istikrarının sağlanması’ için zincir marketlerinin alıcı güçlerine sınırlama getirdi.
Bloomberg’de yer alan habere nazaran, dört market pazarın hakimi. Pazardaki en büyük 10 oyuncuya bakıldığında ise bu sayı yüzde 63 düzeylerine ulaşıyor. Sayılar, organize perakende pazarı içerisinde ağırlaşma oranlarının yıllar prestijiyle önemli oranda arttığını gösteriyor.
Perakende bölümünde süpermarketlerin hissesinin artıyor olması eserlerin üretildiği, paketlendiği ve tedarik edildiği pazarı da şekillendirmeye başladı. Bu ağırlaşmanın sonuçlarından biri de bu yapıların tedarik zincirindeki alıcı gücünün artışı olarak ortaya çıktı. Satışların peşin, ödemelerin uzun vadeye yayılması zincir marketlere değerli bir fon kaynağı yaratıyor.
Tüketici fiyatlarının makul düzeye gelmesi
Tarımsal üreticilerin, zincirin öbür aktörleri karşısında müzakerelerinde çok az pazarlık gücüne sahip olduğu belirtilen raporda, tedarik zincirindeki başka aktörlerin güçlerinin sonlandırılması durumunda, çiftçilerin gelirlerinin artırılması, arz güvenliği ve tüketici fiyatlarının makul düzeylere gelmesi, emellere birlikte ulaşılabilmesinin mümkün hale geleceği tabir edildi.
Raporda, tarım piyasalarında hem arz güvenliği hem de fiyat istikrarı açısından alınması gereken tedbirlere ait tekliflere de yer verildi.
Kısa periyotta girdilerin sübvanse edilmesi
Buna nazaran, Türkiye’de ziraî üretim, en kıymetli girdi kalemleri olan akaryakıt, gübre, tohum ve ilaçta ithalata ve dolayısı ile döviz kuruna bağımlı olunması nedeniyle epeyce maliyetli. Bu nedenle kısa periyotta kelam konusu girdilerin sübvanse edilmesi, uzun devirde ise bu alanlarda olabildiğince yerli üretimin sağlanması hem fiyatlar hem de arz güvenliği için değer taşıyor.
Yeterli üretimin sağlanması için ihracat ve ithalat siyasetleri da dahil olmak üzere, “üretim planlaması” yapılması, bunun için Tarım ve Orman Bakanlığı nezdinde komite oluşturulması, destekleme siyasetleri, üretim planlaması kapsamında tekrar ele alınması rapordaki tavsiyeler ortasında yer aldı.
Tedarik zincirinin uzunluğunun kısaltılması için aracıların (tüccar, komiteciler, nakliyeciler, depolama) üstlendikleri işlevlerin üretici birlikleri vasıtası ile yerine getirilmesi, bu çerçevede üretici birliklerinin tekrar yapılandırılması, Tarım ve Orman ile Ticaret bakanlıkları önderliğinde kurul oluşturulması gerektiği belirtildi.
Finansman maliyetlerinin aşağıya çekilmesi
Raporda, çiftçilerin gelirlerinin artırılmasına yönelik takviye sistemlerinin artırılması, ziraî dayanaklar ekim öncesi açıklanması ve bunun uzun periyotlu olması, zarurî fiyat bildirimleri yanında üretim, kapasite, stok, ticaret üzere piyasa datalarına çiftçilerin ulaşması için piyasa şeffaflığının artırılmasına yönelik düzeneklerin hayata geçirilmesi önerildi.
İstenmeyen üretim ölçüsü dalgalanmasının önüne geçmek için tarım kesiminde çiftçilerin üretim tercihlerini şekillendirmeleri için yeni ekim datalarının olabildiğince şeffaf biçimde paylaşılması rapordaki tavsiyeler ortasında yer aldı.
Tarımsal üretimin devamlılığın sağlanabilmesini için risk idaresi kapsamında ziraî sigortaların yaygınlaştırılması ve müdafaanın artırılması gerektiği belirtilen raporda, tarımın finansmanı için yeni düzenekler geliştirilmesi ve finansman maliyetlerinin aşağıya çekilmesinin kıymetine işaret edildi.
Marketlerde denetim
Raporda, zincir marketlerin alıcı güçlerinin sonlandırılması için Ticaret Bakanlığı nezdinde haksız ticaret uygulamalarına yönelik önlemlerin hayata geçirilmesi ve bu uygulamaların sıkı bir halde denetlenmesi gerektiği de kaydedildi.
