Prof. Dr. Ali Cemal Gücü, Akdeniz foklarının ömür alanı olan mağaralara dalış cinsleri düzenlendiğini belirterek, buralara girilmemesi gerektiğini söyledi.
Tarım ve Orman Bakanlığı, DKMP Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan ‘Tür Muhafaza Hareket Planları’ ile jenerasyonu tehlike altında olan tiplerin korunmasına yönelik çalışmalar yapılıyor. DKMP 4’üncü Bölge Müdürlüğü Muğla Vilayet Şube Müdürlüğü ve Sualtı Araştırmaları Derneği iş birliğinde yürütülen ‘Muğla Akdeniz Foku Cins Muhafaza Hareket Planı’
‘Çalışmayı yürütenleri de sevindirdi’
Muğla’da sürdürülen bu saha çalışmaları kapsamında bir Akdeniz fokunun doğum yapması kızılötesi ışık kaynaklı kamera ile birinci kere görüntülenerek kayıt altına alındı. Daha sonra tekrar kamera ile takibi yapılıp fotoğrafları çekilen fok ile yavrusunun sıhhat durumunun uygun olduğu belirlendi. Akdeniz fokunun doğumunun kamera ile tespit edilmesi, popülasyon müdafaa çalışmalarının sonuç verdiğini ortaya koydu. Tıbbın jenerasyonunun devamı bakımından bir Akdeniz foku yavrulamasının saha çalışmasında belirlenmiş olması, çalışmayı yürütenleri de sevindirdi. DKMP 4’üncü Bölge Müdürlüğü, Muğla Şube Müdürlüğü, Sualtı Araştırmaları Derneği ve paydaş kümelerle cins ve habitat araştırma çalışmaları, cinse yönelik tehditlerin belirlenmesi, eğitim bilinçlendirme çalışmaları ile hasta, yaralı foklara acil müdahale ve veteriner hekimlik dayanağı üzere çalışmalar sürdürülüyor.
Türkiye’de 100 civarında var
Soyu kritik derecede tehdit altında olan Akdeniz foku, dünyada yalnızca Türkiye, Yunanistan, Fas, Mortanya ve Madera Adaları’nda yaşıyor. Dünya üzerindeki sayıları 700 olarak bilinen Akdeniz fokunun korunmasında Türkiye bu yüzden kıymetli bir ülke pozisyonunda. Türkiye’de yapılan çeşitli bilimsel çalışmalarda kişisel tanımlama yolu ile 31-44 ortasında Akdeniz foku tanımlanırken, kıyılarda 100 civarında fok yaşadığı varsayım ediliyor.
‘Bu bölge foklar için önemli’
1994 yılından bu yana Akdeniz foklarına ait çalışmalar yürüten Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Deniz Bilimleri Enstitüsü, Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Cemal Gücü, 1994 yılında 10 fokun öldürüldüğünü hatırlatarak, “10 sayısı çok önemli bir sayı. Birinci araştırmalar bu bölgenin foklar için değerli olduğunu ortaya koydu. Tarım ve Orman Bakanlığı geniş bir alanı müdafaa altına aldı, böylelikle fokların besin kaynağı muhafaza altına alınmış oldu. Birebir yıllarda Kültür ve Turizm Bakanlığı fokların ömrü için kıymetli olan barınma, üreme alanlarını, mağaraları kapsayacak biçimde 75 kilometrelik alanı 1’inci derece doğal sit alanı ilan etti. Popülasyon, müdafaa tedbirlerine yanıt verdi, 2005 yılına kadar popülasyon süratli biçimde arttı” dedi.
‘Mağaralar kaybolursa fokların yaşama bahtı kalmayacak’
Prof. Dr. Gücü, 2005 yılından sonra popülasyon ile ilgili aksilikler yaşanmaya başlandığını kaydederek, şöyle konuştu:
“Bu alanları göz bebeğimiz üzere müdafaamız gerekiyor; lakin maalesef bu türlü olmadı. 2005 yılından sonra kimi olumsuz gelişmeler fokları önemli manada tehdit ediyor. Çimento fabrikasına hizmet eden bir deniz terminali yapılması sonucu çok değerli bir mağarayı kaybettik, o mağarada üreme durdu. Mağaralar foklar için çok değerli, yavrularını dünyaya getiriyorlar. Her mağarada yavru yapamıyorlar, mağaraların özel koşullarda olması gerekiyor. Üstünün kapalı, insan gözünden uzak ve içinde hava alması gerekiyor. Bu özelliklerde mağaralar çok az. Mersin kıyılarında 8 tane bu özelliğe sahip mağara var. Bunları kaybedince fokların üremesi mümkün olmuyor. Çok yakında Kızkalesi tarafında 8 bireyin tıpkı anda kullandığı mağaranın üzerinde otel yapılacağı bilgisini aldık. Şayet bu mağaralar kaybolursa fokların yaşama bahtı kalmayacak”
‘Maalesef dalış cinsleri düzenleniyor’
Prof. Dr. Gücü, mağaraların yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kaldığını vurgulayarak, “Bu mağaralar kaybolduğunda doğum güdüsü ile gelen anneler alelade bir yerde doğum yapacak. Kış başında ürüyorlar; uygun mağaraya yavru yapmayan anne, birinci büyük fırtınada yavrusunu kaybediyor. Şayet bu koşullarda devam ederse 15-20 yıl içinde fok göremeyeceğimizi düşünüyoruz. Şu anda habitat kaybı inanılmaz boyutlara ulaştı. Bunar ekolojik olarak simge çeşitler. Fok mağaralarına girilmemesi kıymetli. Maalesef dalış çeşitleri düzenleniyor; bilhassa de fok mağaralarına ‘burada fok var’ diye dalış düzenleniyor. İnsanlardan bu tip faaliyetlere katılmamalarını istiyoruz” tabirlerini kullandı.
