T24 müellifi Uğur Gürses, ‘500’lük banknota gerçek’ yazısında, faizi düşürerek enflasyonu düşürme siyasetiyle birlikte yüzde 20’den yüzde 60’lara çıkan enflasyonun vatandaşın cebindeki en küçük küpür olan 5 TL’yi fonksiyonsuz hale getirdiğini belirtti.
Gürses 2009’da kıymet olarak hissesi yüzde 29 olan 50’lik banknot kupürünün hissesi 2022’de yüzde 8’e gerilediğini, 5 TL’lik küpürle dolmuş indi-bindi fiyatına, tek taraf metro fiyatının karşılanmadığını belirterek, ilerleyen süreçte 500 TL’lik banknotların piyasaya sürülebileceğini belirtti.
Gürses’in yazısının ilgili kısmı şöyle:
Cebimizdeki en küçük banknot kupürü olan 5 TL, artık dolmuş indi-bindi fiyatına, tek istikamet metro fiyatına yetmiyor. Yakıcı enflasyon vatandaşı daha büyük kupür kullanımına itiyor
Türkiye ‘faizi düşürerek enflasyonu düşürme’ deneyinin fecî sonuçlarına şahit oluyor. “Korkunç” çünkü, bu siyaset deneyini yapanların yarattığı, toplumun kıymetli bir bölümünü hiç gözünün yaşına bakmadan fakirleştiren bir süreç yaşanıyor. Aslında yüzde 20 üzere çok yüksek bir enflasyon, bu siyasetin şimdi bir yılı dolmadan üçe katlandı, daha da yükselmeye devam ediyor.
Yüksek enflasyon, hangi ülkede olursa olsun bunu yaratanları tarih önünde kayda geçiriyor. Hem de imzasını alarak. Enflasyonu patlatanlar, çıkarmak zorunda kaldıkları daha büyük banknotlarla kendi devirlerini kayda geçiriyorlar.
Türkiye de o yolda.
Mart sonu itibariyle 253 milyar TL’lik emisyon hacminin (Merkez Bankası’nca piyasaya verilen kâğıt para) yüzde 42’si (107.4 milyar TL) 200’lük banknotlardan oluşmuş durumda. 100’lük banknotlar da hesaba katılırsa yüzde 88’i. Meğer bu oran, 2009 sonunda yüzde 57 idi.
500’lük bile yetmiyor
Başa dönersek; 2009 yılında tek bir banknotla işimizi gördüğümüz bir ödeme sürecinden bahsediyoruz. Bugün 500’lük banknot sirkülasyona çıkarılmış olsaydı bile 2 adet 500’lük, 1 adet 50’lik banknotla işimizi görecektik.
Cebimizdeki en küçük banknot kupürü olan 5 TL, artık dolmuş indi-bindi fiyatına, tek istikamet metro fiyatına yetmiyor. Yakıcı enflasyon vatandaşı daha büyük kupür kullanımına itiyor.
2009’da 5 TL ile 2 kg ekmek alınabilirken, Mart 2022’de 1 kg ekmek için 10 TL’lik banknottan fazlası gerekiyor.
Aşağıdaki tabloda da yer alıyor ki; 2009’da bedel olarak hissesi yüzde 29 olan 50’lik banknot kupürünün hissesi 2022’de yüzde 8’e gerilemiş. Daha fazla yüksek kupürlü banknot kullanımı kelam konusu.
Soru şu: Türkiye’nin bugün yeni bir büyük banknot kupürüne muhtaçlığı var mıdır?
Yanıtım evet, ne yazık ki. Bu tercihe kalmış bir durum da değil; toplum patlayan enflasyon nedeniyle daha büyük kupür kullanıyorsa muhtaçlık ve mecburilik haline gelir. Hele ki dolarizasyonun, hem enflasyonun dörtte biri düzeyde tutulan faizlerle ve dövize endeksli mevduat tanıtımlarının yapılarak teşvik edildiği yerde, büyük kupür çıkarmayan otorite vatandaşın cebinde daha fazla döviz taşımasını teşvik eder.
Bu da birinci basamakta 500’lük banknot kupürü olacaktır.
Mart 2022 sonu itibariyle sirkülasyondaki kâğıt paraların oranları şöyle: 200’lük kupür yüzde 42, 100’lük kupür yüzde 46, 50’lik kupür yüzde 8.
