Güne tekrar fahiş artırım haberiyle uyandık. Konutlarda kullanılan doğal gazın fiyatına yüzde 35, endüstride kullanılan gaza yüzde 50, güç santrallerine yüzde 44.30 artırım geldi.
Yapılan açıklamada kabahat dünya fiyatlarına atılmış: “2021 yılı başından itibaren dünya ve Avrupa güç piyasalarındaki tüketicilerin piyasalarda yaşanmakta olan olağandışı ve harika dalgalanmalara bağlı olarak fahiş güç fiyatlarına maruz kaldıkları kamuoyu tarafından da yakinen bilinmekte.”
Dünyada güç fiyatlarında büyük artışlar yaşandığı el hak gerçek. Lakin şu da gerçek:
Yukarıdaki grafiği Euronews’ten aldım. Elektrik, doğal gaz ve akaryakıt fiyatlarına son bir yılda gelen artırımları yansıtıyor. Buna nazaran Şubat 2022 itibariyle Avrupa’da güç fiyatları açık orta en çok Türkiye’de yükselmiş. Güç fiyatları son bir yılda Türkiye’de yüzde 97, Avrupa Birliği’nde ortalama yüzde 29 artmış. Demek ki, dünya piyasalarındaki “olağanüstü dalgalanmaları” mazeret gösterip işin içinden sıyrılmak yanlışsız değil. İşin içinde öteki bir iş var.
Enerji fiyatlarına en çok Türkiye’de artırım yapılmasının sebebi uyguladığımız akıldışı iktisat siyasetleri olmasın?
Türkiye Kasım ve Aralık aylarında ağır bir kur krizi yaşadı. Türk Lirası geçen yılın genelinde dolar karşısında yüzde 44 bedel kaybetti.
Sonra 20 Aralık’ta “Kur muhafazalı mevduat” çıkarıldı, Türk Lirası’nın paha kaybı bitti mi? Yoo, TL’deki erime yavaşlamakla birlikte bu yıl da sürüyor. Türk Lirası bu yıl da dünyanın en çok kıymet yitiren para ünitelerinden biri. Para ünitelerinin yılbaşından bu yana dolar karşısındaki performansına bakalım:
İlk üç ayda yüzde 9.1 kıymet kaybı daha. Geçen yılki yüzde 44’lük paha kaybının üzerine bunu da koyalım, neyle karşılaşıyoruz? Parası pul olan bir ülkeyle.
Enerji fiyatlarına en çok Türkiye’de artırım gelmesinin sebebi işte bu. Türk Lirası’nın dünyanın en çok paha yitiren para ünitelerinden biri olması, güç fiyatlarındaki artışın içeriye katmerli biçimde yansımasına neden oluyor. Öbür ülkelerde bir artırım gelirken Türkiye’de iki artırım geliyor.
Demek ki kabahati dünya fiyatlarındaki “olağanüstü dalgalanmalara” atıp işin içinden sıyrılmak hakikat değil.
Öyleyse sormamız gereken soru: Türkiye’nin parası neden pul oldu? İktidar bu bahsin üstünü örtmeyi, görmezden gelmeyi tercih ediyor. Çok sıkıştırınca karanlık güçlerin TL’ye saldırısından dem vuruyor. Karanlık güçlerin ismi duruma nazaran “Faiz lobisi”, duruma nazaran “İngiliz derin devleti” yahut dünkü yazıda gördüğümüz üzere “Asimetrik finansal ultra hükmî organizma” oluyor. Nasrettin Hoca’yı hatırlamanın tam yeri, hırsızın hiç mi cürmü yok?
Türk Lirası’nın geçen yıl yüzde 44 kıymet kaybetmesine neden olan kur krizi Eylül’de Merkez Bankası’nın faiz indirimiyle başladı. İktisatçılar, “Durun, etmeyin, enflasyonun bu kadar yüksek olduğu bir ülkede Merkez Bankası’nın faizi bu süratte indirilmez. Evvel enflasyonu indirin, faiz indirimini ondan sonra yapın” dedi lakin dinletemedi. Zira Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kitabında “Enflasyon neden, faiz sonuç” değil tam aksisi, “Faiz neden, enflasyon sonuç” yazıyordu. Evvel faizi indirecektik, akabinde enflasyon düşecekti.
Merkez Bankası siyaset faizini yüzde 19’dan yüzde 14’e çekti. Pekala enflasyon düştü mü? Hayır arttı. Neden? Zira faizi indirince TL eridi. TL bedel kaybedince ithal malların, başta petrol, doğal gaz olmak üzere fiyatları arttı. Ve enflasyon patladı.
Bu birinci de değil. 2019 ve 2020’de Merkez Bankası siyaset faizini bir yıldan kısa müddette yüzde 24’ten 8.25’e çekmiş, bunun tesiriyle pandemi yazında dolar tekrar patlamıştı. Dolar patlayınca o yılın sonbaharında enflasyon yükselmişti.
Enerji fiyatlarına neden en çok Türkiye’de artırım geliyor? Zira Türk Lirası pul oldu. Türk Lirası neden pul oldu? Zira iktidar ideolojik önyargılarla, hayatın gerçeklerine uymayan bir iktisat siyaseti izledi, izliyor.
