Ekonomist ve finans uzmanı Murat Özsoy, Mart ayı enflasyon sayılarını değerlendirdiği açıklamasında yurtiçi üreticilerin orta malları daha da artırımlı elde etmesi nedeniyle önümüzdeki aylarda daha yıkıcı dataların gelebileceğini söyledi.
TÜİK’e nazaran, Mart ayında yıllık tüketici enflasyonu yüzde 61,14’e yükseldi. Bu oran Şubat ayında yüzde 54,44’tü. ENAG ise yıllık enflasyonu yüzde 142,63 olarak açıkladı. Ekonomist ve finans uzmanı Murat Özsoy, açıklanan bilgilerde üretici fiyatlarındaki artışa dikkat çekerek bu sayıların önümüzdeki aylarda, tüketici fiyatları endeksinde bir düşüş beklentisine girilmemesi gerektiğinin altını çizdi.
Enflasyon sayılarında sanayi kümelerine dikkat
Yurtiçi üretici fiyat endeksinde gerçekleşen artışa vurgu yapan Özsoy, Mart ayı enflasyon sayıları içerisindeki en dikkat alımlı kısım, ana sanayi kümelerine nazaran yurt içi üretici fiyatları endeksindeki artışlardır. Ana sanayi kümelerindeki eser sınıfları içerisinde, “ara malı” ve “enerji” bir evvelki yılın birebir nazaran sırasıyla yüzde 112.92 ve yüzde 214.87 oranında artmıştır. Aylık bazda baktığımızda da “ara malı” ve “enerji” sınıflarındaki artışlar tekrar sırasıyla yüzde 8.86 ve yüzde 15.62 olarak gerçekleşmiş durumda” dedi.
Üreticinin maliyeti artmaya devam ediyor
Ara malı ve güç fiyatlarındaki artışın önümüzdeki aylarda tüketiciye yansıyacağını belirten Özsoy “Ara malı ve güç fiyat artışları gerçek dalda yer alan üretici firmaların çok değerli maliyet kalemleridir. Üreticinin, üretim maliyetlerinin artmasının bir sonucu olarak en son tüketiciye ulaşan malın raf fiyatlarında da artışlar meydana gelmesi doğal sonuçtur. Mart ayında yıllık bazda yüzde 114.97 oranında gerçekleşen Yurt İçi ÜFE oranı içerisinde orta malı ve güçte meydana gelen bu artışlar, tüketici fiyatları endeksinde önümüzdeki aylarda bir geri çekilme olmasına ait bir beklenti içerisine girmemize pürüz teşkil ediyor” diye konuştu.
‘Enflasyon nasıl düşer? sorusu karşılıksız kaldı
Yılın geri kalanında enflasyonun nasıl düşeceği sorusunun karşılıksız olduğunu belirten tecrübeli ekonomist şunları söyledi;
“Demir ve alüminyumda ünite fiyat artışlarının geçen yılın Mart ayına nazaran yüzde 200 düzeylerine yaklaşmış olması; çimento, düzcam üzere inşaat materyallerinde de yüzde 200 oranında artışlar meydana gelmiş olması; motorin fiyatlarında 2022 yılının birinci 3 ayında gerçekleşen artışın ortalamada yüzde 70’e yaklaşarak, 2021 yılının tamamında gerçekleşen artış oranını şimdiden yakalamış olması; Yumurta, makarna, tavuk eti, un üzere temel besin eserlerindeki fiyat artışlarının yıllık bazda yüzde 100 düzeyine gelmiş olması üzere ögeleri biraraya topladığımızda yılın geri kalanındaki enflasyon oranının nasıl olacak da düşüşe geçeceği şu anda cevabı şimdi tam olarak verilemeyen soru.
Maliyet artışı durdurulamıyor
Tüm dünyada Kovid-19’dan kaynaklı tam olarak iyileşemeyen kahırlar ve üstüne bir de Rusya-Ukrayna ortasındaki savaşın da tesirleriyle yine baş gösteren tedarik zinciri kısıntılarına ilaveten güç ve besin fiyatlarında artışlar varken, nasıl olacak da yüklü olarak yurtdışından ithalata bağlı olan ülkemizde enflasyon aşağıya düşecek?”
Maliyet kalemlerindeki artışlar nedeniyle enflasyonun düşmesinin güç olduğuna vurgu yapan Murat Özsoy, beyaz yakalıların da fiyatlarında bir artış olmaması halinde satın alma güçlerinin değerli oranda gerileyeceğini şu halde tanım etti;
“Şimdilik cevabı net olan bir şey var. O da fiyatlarda bir artış olmadığı surece beyaz yakalı çalışanların satın alma gücünde bu gidişle yıl sonuna yanlışsız olan süreç içerisinde daha da gerilemeler kelam konusu olacak.”
Halkın enflasyonu nasıl düşecek?
Yıl sonunda enflasyonun gerilemesinin mümkün olup olmadığı sorusuna karşılık arayan Murat Özsoy, bunun matematiksel olarak mümkün olduğunu fakat halkın enflasyonu diye tanım edilen market ve pazardaki fiyat artışlarında bir gerileme manasına gelmediğini söyledi.
Özsoy şu halde konuştu: “Enflasyon yıl sonuna geldiğimizde Aralık ayında gerileyecek mi? Evet büyük ölçüde gerileyecek. Sebebi ise büsbütün matematiksel bir sonuç. Geçen sene Aralık ayında yıllık TÜFE yüzde 36.08 biçiminde çok yüksek geldiği için, bu sene sonunda açıklanacak enflasyon oranı geçen yılın Aralık ayına nazaran kıyaslanacağı için matematiksel bir sonuç olarak bu yılın ortalarına nazaran tahminen düşük çıkacak. Ama bu, yıl sonundaki göreceğimiz fiyat artışlarının yılın ortalarında göreceğimiz fiyat artışlarından daha aşağıda olduğu manasına gelmeyecek. Baz tesiri diye isimlendirilen bir düşüş kelam konusu olacak. Bu da aslında halkın enflasyonu diye tabir edeceğimiz market ve pazardaki fiyat artışlarında bir gerileme olduğu manasına gelmeyecek.”
