Dünya 21’inci yüzyılın lisanından konuşan bir “soğuk savaşın” başlangıcına tanıklık ediyor. Ankara ise, dış siyaset konusunda kendisine aradığı yolu şimdi bulabilmiş değil. İktidarın nasıl bir kapalı kutu olduğu ortada. Lakin tekrar de bir orta periyotta olunduğu, dış siyasette yol arandığı aşikâr.
Bu meçhul durumun gözleyebildiğimiz sonuçları var. Bunlardan en kıymetlilerinden biri Erdoğan’ın dış politikayı iç siyasete materyal yapma silahının çalışmaması. “Eeeey” diye bağıramıyor Erdoğan. Duygusal tiratlar atamıyor. Konuşmaları duyguya değil akla hitap etmek zorunda. Ankara’nın an itibariyle hali “Faydalıysa doğrudur, işimize geleni yaparız” çizgisinde. Bu durumun bir orta devir olduğu da ortada. Lakin bu orta devirde Erdoğan’ın silahı çalışmıyor.
Çalışmıyor zira Erdoğan birinci sefer barışın lisanını konuşmak zorunda kaldı. Bu vakte kadar iç ve dış siyasette çatışmacı bir lisanı olan Erdoğan, birinci defa dışarıda uzlaşmacı, içeride çatışmacı bir lisan kuruyor. İçeride de dışarıda da tıpkı çatışmacı lisanı kullanırken bir bütünlük oluşturuyordu, iktidar bu bütünlük içinde siyaset üretiyordu. Lakin bu bitti… Pekala neden?
SİHA’ların gösterdiği
Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’ın Ukrayna’ya sattığı SİHA’lar epey tanınan bir politik magazin nesnesine dönüşmüş durumda. Sabah programlarından akşam yayımlanan açık oturumlara kadar SİHA’larla yatıp kalkıyoruz.
Bayraktar SİHA’ları son 5 yıldır yaşadığımız milliyetçi/muhafazakar yükselişin sembolü haline geldi. SİHA’ların Türkiye’de bir gurur kaynağına dönüşmesinin bir nedeni, Türkiye’nin savunma endüstrinin büyük ölçüde dışa bağımlı olması. Bu nedenle geniş halk kısımları gururlu. Fakat Ukrayna Savaşı’yla birlikte SİHA’ların popülaritesi tavan yaptı. Zira yalnızca kendimiz kullanmıyoruz, talep de ediliyor denebildi. “Satılabilmiş” olmasına sevindik. Kime, ne için, hangi uğurda satılmış olduğu kıymetli değil… Savaşan taraflardan birinin haklılığı yahut haksızlığı SİHA satışını ilgilendirmiyor. Sıkıntıya tümüyle ticari olarak bakıyoruz. SİHA satışında ahlaki bir telaşımız yok. Türkiye bu savaşta Ukrayna’yı destekliyor mu? Bu soruya olumlu cevap veriyorsak, hiçbir sorun yok. Ancak Ankara açıktan Ukrayna’yı desteklemiyor, Rusya’nın da açıktan karşısında konumlanmıyorsa Ukrayna’ya SİHA satmanın tek açıklaması problemin tümüyle ticari çerçeveden değerlendirildiğidir.
Denebilir ki, “Olur mu o denli şey, Ukrayna emperyalist bir işgale direniyor, Bayraktar SİHA’ları da bu işgale karşı direnen mazlum bir millete omuz veriyor”. Bu türlü deniyorsa o halde SİHA’ların satışına ahlaki bir mana da yüklemiş oluruz. Lakin bu türlü bir tavrımız yok. Mesela Erdoğan’ın başdanışmanı Yiğit Bulut 7 Mart’ta Twitter’dan şöyle diyor takipçilerine;
“Yarın Soros takviyeli, Ukrayna Halkını vefata götüren, İsrail İtmeli Zelensky gerçeğini konuşalım, bir ülke ve halkı kullanılıp atılıyor, algılanana değil Gerçeğe Bakalım birlikte!!”
Çelişkiyi fark edebildik değil mi? Bir yandan Ukrayna’ya SİHA satıyorsunuz, başka yandan Ukrayna Başkanına, “Soros dayanaklı, İsrail İtmeli” diye hakaret ediyorsunuz. Bunu tıpkı anda yapamayacağınıza nazaran siz ya çok modüllü bir yapısınız ya da başınız çok karışık.
Yiğit Bulut’un bu gafı bir gerçeği teşhir ediyor. Ankara, dış siyaset konusunda kendine aradığı yolu şimdi bulabilmiş değil. Yoksa devlet liderinin damanı Ukrayna’ya silah satarken, birebir devlet liderinin başdanışmanı Ukrayna Lideri’ne İsrail itmeli der miydi?
Şentop’un sıkıntı günleri
Bu baş karışıklığı periyoduna adapte olabilmek koltuk sahipleri için de epeyce güç. Bu zorluğun izlerini en son TBMM Lideri Mustafa Şentop’ta gördük. Şentop, bundan yaklaşık 1 ay evvel 21 Şubat’ta Gürcistan’ı ziyaret etmiş, burada Gürcistan Parlementosu Lideri Pauaşvili ile görüşmüştü. Anadolu Ajansı’nın servis ettiği basın metninde Şentop’un “Türkiye, Gürcistan’ın Avrupa-Atlantik yönelimini desteklemekte, NATO üyeliği konusunda da güçlü bir dayanak vermektedir. Ayrıyeten Gürcistan’ın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne verdiğimiz güçlü dayanağı de sürdürüyoruz. Bu husustaki tavrımızı her platformda vurguluyoruz” dediği aktarılıyordu. Düşünelim, Ukrayna tansiyonunun en sert noktasında, 14 yıl evvel Rusya ile savaşmış bir ülkeyi ziyaret ediyor ve savaş münasebetlerinden biri olan NATO sorununu vurguluyorsunuz. Bu açıklama ülkenizin, Ukrayna probleminde de emsal bir tavır almaya zorlayıcı bir açıklama değil mi? Gürcistan’da böyleyse, Ukrayna’da neden o denli?
Tabii bu başı karışık durum, trajikomik olaylara da sahne oluyor. Şentop’un Gürcistan’da parlamento lideri Pauaşvili ile görüşmesinden sonra 16 Mart’ta (dün) bu sefer Rusya Devlet Duması Başkanı Vyacheslav Volodin Türkiye’ye geldi, Mustafa Şentop’u ziyaret etti. 1 ay evvel Gürcistan’ın NATO üyeliğini desteklediğini vurgulayan Şentop, kelam konusu ülke Ukrayna olunca şöyle diyor;
“İki ülke de (Rusya ve Ukrayna) bizim için çok bedelli. İki ülkeyle iletişimize ziyan gelmesini istek etmeyiz. Kimseden de vazgeçemeyeceğimizi çok sefer söz ettik.”
Dış siyasetteki belirsizliğin, iktidardaki koltuk sahiplerini zorladığı ortada. Lakin “Faydalıysa doğrudur, işimize geleni yaparız” tutumu Erdoğan’ın bir silahını elinden alıyor. Bu süreçte dış siyasette duygusal tiratlar atamıyor Erdoğan… Zira daha evvel siyasetini yapmadığı bir lisandan, birinci kere barıştan bahsediyor. Ancak barışın ahlaki manasını tümüyle atlıyor. Zira hakikat olduğu için değil mecbur olduğu için barışı savunuyor. O çokça kullandığı “Eeey” ünlemini duyamıyoruz kendisinden. Fakat tekrar de bir çıkış yolu arandığı ortada. Şimdi karar verilemeyen bir orta periyodun içindeyiz. Gelişmeleri vakit gösterecek.
