Doğu Karadeniz Bölgesi’nde sıcaklık artışı ile başlayan ani kar erimeleri sürüyor. Heyelan ve taşkınların yaşandığı bölgede yapılar yıkılıyor, tarım toprakları ziyan görüyor, altyapı ve üstyapıda hasarlar oluşuyor. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi, ekoloji ve ekosistem uzmanı Prof. Dr. Turan Yüksek, “Havanın ısınması ve karların süratle erimesi, hava güneşli bile olsa heyelan tehlikesinin daha da artmasına sebep olabilir. Vadi içlerinde yol güzergahlarını kullanacakların dikkatli olması gerekiyor. Mayıs ve sonrasında vadilerin iç bölgelerinde daha ağır heyelan olmasını öngörüyoruz” dedi.
Son yıllarda global iklim değişikliğinin tesirleriyle görülen ani lokal ve şiddetli yağışların, can ve mal kayıplarıyla sonuçlanan sel ve heyelanlara yol açtığı Doğu Karadeniz Bölgesi’nde sıcaklık artışı ile başlayan ani kar erimeleri devam ediyor. Heyelan ve taşkınların yaşandığı, yağış rejiminin değiştiği bölgede yapılar yıkılıyor, tarım toprakları ziyan görüyor, altyapı ve üstyapıda hasarlar oluşuyor. Trabzon, Rize, Artvin, Ordu ve Giresun’da pek çok noktada heyelanlarda artış yaşanırken, karın ani ve süratle erimesinin heyelan tehlikesini artırdığını vurgulayan uzmanlar da önlemli olunmasını öneriyor.
‘Ciddi heyelan hassaslığı var’
Bölgede heyelan yoğunluğuna ait değerlendirmelerde bulunan RTEÜ Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi, ekoloji ve ekosistem uzmanı Prof. Dr. Turan Yüksek, “Ekosistemde kar ne kadar fazla kalırsa bu karın erimesiyle toprak üzerinde ve toprak içerisindeki bol ölçüdeki su, çarçabuk heyelana sebep olabiliyor. Esasen Rize’nin ve Doğu Karadeniz ekosisteminin çok önemli bir heyelan hassaslığı var. Hem yağmur, kar ölçüsü hem de eriyen karın su eşleri ile heyelan hassaslığı o oranda daha da artıyor. Arazi üzerinde oluşturduğumuz tahribatlar da heyelanın tetiklenmesine bir diğer etken oluyor. Ağır olarak yaptığımız yol aksları, yollarda kullandığımız beton gereç ve yan drenajlarının yetersiz olması ile suyun yapılan yol üzerinde harekete geçmesi, yamacın direncini, statik istikrarını bozuyor ve bunun sonucunda da maalesef heyelan oluşmasına sebep oluyor” dedi.
‘Toprakta su düzeyi yüzde 30’larda’
Kuzey Doğu Karadeniz ekosisteminde bu sene çok fazla kar olduğunu kaydeden Prof. Dr. Yüksek, “Özellikle 2 metrenin üzerinde düzgün bir kar var. Alışılmış ki ekosistem için kar çok bedelli. Suyun varlığı ve sürdürülebilmesi için karı, ekosistemi bahşeden Allah’a şükürler olsun. Ancak bu karın kısa müddette erime mümkünlüğü da heyelan için önemli bir risk oluşturabilir kaygısı içerisindeyim. Doğu Karadeniz’in en kurak mevsiminde bile toprak içerisindeki su düzeyi yüzde 30’ların altına bir türlü düşmüyor. Münasebetiyle bu bölgede yağmur yağdığında, kar suyu süratli bir halde eridiği vakit toprak çok süratli bir halde su doygunluğuna erişebilir ve bunun sonucunda da fazla su, yamaç üzerinde akışa geçerek toprağın kolay bir biçimde yırtılmasına ve hareket etmesine sebep olabilir. Biz arazi üzerinde yaptığımız her türlü yanlışlı uygulamalarla heyelanın hassaslığını daha da artırmış oluyoruz. Üzerine de ekstra yağmur suyu ve kar ile karın eriyen su eşleri bindiği anda da heyelan olma mümkünlüğünü maalesef üst düzeye taşımış oluyoruz” diye konuştu.
Mayıs ve sonrasına dikkat
Mayıs ayı ve sonrasında, vadilerin iç kısımlarında ağır heyelan öngördüklerini aktaran Prof. Dr. Yüksek, “Kış periyodunda toprağın muhakkak bir oranda suya doygun olduğunu ve karın fazla olması ile bu karın toprağı da yeterli bir doygunluğa taşıdığını düşünüyoruz. Havaların ısınması ve sıcaklığın 25 dereceye dönmesi ile bu bölgede heyelanların daha da artacağını öngörüyorum. Yeniden sıcaklığın artması ve sıcak günlerin artışına bağlı olarak da karların süratli erimesini de bu heyelanları artırabilecek öteki risk ögesi olarak görüyorum. Havanın ısınması ve ekosistemde bilhassa kar suyunun süratle erimesi, hava güneşli bile olsa heyelan tehlikesinin daha da artmasına sebep olabilir. O nedenle vadi içlerinde yol güzergahlarında kesinlikle bu alanları kullanacak şahısların dikkatli olması gerekiyor. Bu noktalarda toprak kaymalarını rahatlıkla bekleyebiliriz. Bilhassa mayıs ayından sonra vadilerin iç bölgelerinde daha ağır bir heyelan olmasını öngörüyoruz” dedi.
