Altı muhalefet partisi başkanının imza attıkları metnin özü seçmene “demokratik hukuk devleti” seçeneğini sunmuş olmasıdır.
Önümüzdeki seçimlerde seçmen, muhalefetin bir anayasa taslağı üzere ortaya koyduğu demokratik sistemle, bütün yetkilerin cumhurbaşkanın elinde toplandığı otoriter rejim ortasında bir tercih yapacak.
Merkez sağda ve merkez solda altı partinin ve çok kıymetli sivil toplum kuruluşlarının demokratik hukuk devletini inşa etmek konusunda biraraya gelmeleri Türkiye’nin temel meselesinin cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi olduğunu da gösteriyor.
AK Parti ve MHP’nin kurduğu cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde demokrasinin temel desteği olan kuvvetler ayrılığı unsuru ve basın özgürlüğü büyük ölçüde rafa kaldırıldı. Anayasada hâlâ yazılı olmasına rağmen Türkiye’de kuvvetler ayrılığı değil fiilen kuvvetler birliği sistemi uygulanıyor. Yasama, yürütme ve yargı birbirinden bağımsız değil. Yasama da yargı da yürütmenin denetimi altında. Basının yüzde 90’nından fazlası da yeniden yürütme organın propaganda aygıtı üzere fonksiyon görüyor. Bu durum yürütmenin kontrolsüz biçimde istediği kararı aldığı ve uyguladığı, demokratik kurum ve kuralların işlemediği bir sistem yarattı.
Bütün yetkilerin cumhurbaşkanında toplandığı ve 2018 yılında beri yürürlükte olan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi devrinde Türkiye’de hiçbir gösterge güzele gitmedi. Bilakis bu sistemden evvelkiyle kıyaslandığında çok önemli bir geriye gidiş var. Türkiye gerçek olarak; toplamda ulusal gelir, kişi başına düşen gelir, enflasyon ve işsizlikte en makûs periyodunu yaşıyor. İktidarın yaratmaya çalıştığı “her şey çok güzel” algısına rağmen vatandaş ne yaşadığını biliyor.
Anayasanın garantisi altında olan temel hak ve özgürlükler büyük ölçüde kısıtlandı. Hak aramak için toplanmak, yürüyüş yapmak, protesto gösterisinde bulunmak büyük cüret istiyor. Bu yüreği gösterenler anında kolluk kuvvetleri marifetiyle, güç kullanılarak dağıtılıyor, yerlerde süründürülüyor, gözaltına alınıyor, tutuklanıyor.
Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararları uygulanmıyor. Hukuk teminatı, yargı kontrolü yok.
Pandeminin de tetiklediği şartlarda cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiği 2018 yılından beri devam eden kriz daha da ağırlaştı. İşsizlik tarihinin rekor seviyesine çıktı. Pahalılık da rekor kırıyor. Elektriğe ve doğalgaza yapılan fevkalâde artırımlardan sonra çok zenginler hariç tüm toplum bölümlerinin hayat standardı düştü. Elektrik, doğalgaz faturaları el yakıyor. Bu faturalar nedeniyle birçok esnaf dükkânını çeviremez hale geldi. Artık meskenlerde tek odanın ışığı yanıyor, kimileri ise yalnızca televizyon ışığında oturuyor. Yeniden büyük çoğunluk meskeninin tek odasını ısıtıyor. Akaryakıt almak lüks haline geldi. Birden fazla insan otomobilini kullanmayı bıraktı. Çiftçi traktörüne mazot alamıyor. Altı ay önceye nazaran akaryakıt ve mazot fiyatı iki katına çıktı.
İktidarın bilim dışı “düşük faiz yüksek enflasyon yüksek kur” siyasetinin sıçrattığı fiyatların bu siyaset devam ettiği sürece düşmesi mümkün değil. Türkiye dış kredi bulamıyor. Risk puanı rekor seviyeydi. Kimse Türkiye’ye yatırım yapmak istemiyor. Zira hukukuna, yargısına, demokratik sistemine güvenmiyor. Bu gerçeği yaşayan iktidar vatandaşı Türk Lirası’nda tutmak için dövizle garanti veriyor ve “evdeki altınları getirin” diyor. Bu iki uygulama Hazine’nin tamtakır olduğunu gösteriyor.
Cumhurbaşkanın dar etrafıyla aldığı kararlar ekonomik krizi derinleştirdi ve içinden çıkılmaz hale getirdi. Ülkeye Merkez Bankası Lideri dayanmıyor. İktisat idaresinde liyakat değil sadakat aranıyor. Birebir anlayış yargıda da geçerli.
İşte altı muhalefet partisini biraraya getiren bu olumsuz şartlardır.
Türkiye’nin bu krizden kurtulmasının ön şartı bir an evvel demokratik, laik hukuk devletini tekrar inşa etmesine bağlıdır.
Bu gerçeği gören altı parti seçmenin önüne bir seçenek koydu.
Giderek otoriterleşen cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi mi, demokratik hukuk devleti mi?
Önümüzdeki seçimlerde oylanacak olan budur.
