Danıştay Cumhuriyet Başsavcılığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın imzasıyla İstanbul Sözleşmesi’nden çıkarılmasına ait kararın iptali istemiyle açılan davada mütalaasını Danıştay 10. Daire’ye verdi. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesinin hukuka karşıt olduğunu belirten Başsavcılık, kontrattan lakin TBMM’de kabul edilecek yeni bir kanunla çıkılabileceğini kaydetti. Danıştay Başsavcılığı, “Kanun kararında sayılan ve tarzına nazaran yürürlüğe girmiş temel hak ve özgürlüklerle ilgili İstanbul Kontratı korunmalıdır” dedi.
Erdoğan’ın 19 Mart 2021 tarihinde imzaladığı ve 20 Mart 2021’de Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Çabaya Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi” Türkiye Cumhuriyeti bakımından feshedilmişti.
Devlete, bayanları her türlü şiddetten muhafaza misyonu veren İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi kararına karşı birçok dava açılmıştı. Lakin Danıştay 10. Dairesi, bu davaları reddetmiş, Danıştay İdari Dava Daireleri Şurası (İDDK) da bu kararı onamıştı. Danıştay İDDK, 5 üyenin muhalefetine karşılık 8 oyla aldığı kararda Anayasa’ya nazaran yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı’nda olduğu, milletlerarası antlaşmaları sona erdirilmesinin de yürütme yetkisine ait olduğunu savunmuştu.
Ancak süreç içerisinde İstanbul Mukavelesi’nin iptali kararına karşı Danıştay’a birçok yeni müracaat yapıldı. Bu davalardan birini de Diyarbakır Barosu Başkanlığı yaptı. Danıştay 10. Daire, davaya ait Danıştay Başsavcılığı’ndan görüş talep etti. Danıştay Savcısı Aytaç Kurt tarafından hazırlanan mütalaa, daireye sunuldu.
‘İstanbul Mukavelesi korunmalı’
Deutsche Welle Türkçe’den Alican Uludağ’ın haberine nazaran, İstanbul Mukavelesi’nin TBMM’de 24 Kasım 2011 tarihinde kabul edilen kanunla onaylanıp bağlayıcı hale geldiği anımsatılarak “Anayasanın 90. hususunun 5. fıkrası uyarınca; kanun kararında sayılan ve adabına nazaran yürürlüğe girmiş temel hak ve özgürlüklerle ilgili İstanbul Kontratı korunmalıdır” denildi. Milletlerarası mukavelenin TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olduğu ve hangisinin bağlı olmadığının, Anayasa’nın 90. hususunun birinci dört hususunda sayıldığı belirtilen mütalaada, şu kıymetlendirme yapıldı:
“TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olan mukavele, onay kanunu olmadan yürürlüğe giremez ve ‘kanun hükmünde’ sayılmaz. Mukavelelerin yürürlüğe girmesinde benimsenen bu usul, ‘usulde paralellik’ unsuru mucibince kaldırılmasında da birebir formda uygulanır. TBMM’nin onayına bağlı bir memleketler arası kontratın kaldırılması da yeniden TBMM’nin tasarrufu ile mümkün olabilir.”
‘Yetkide ve yordamda paralellik prensibine aykırı’
Mütalaada, Cumhurbaşkanlığı kararının hukuka karşıt olduğu belirtilerek görüşünün münasebetini de “Dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı ile feshedilen mukavelenin onaylanmasına ait 6251 sayılı Kanun’un TBMM tarafından yürürlükten kaldırılmamış olması yahut dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı alınmadan evvel kontratın sona erdirilmesinin uygun bulunduğuna ait yeni bir kanun çıkarılmamış olması nedeniyle, dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında yetkide ve yordamda paralellik unsuru uyarınca hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Açıklanan nedenlerle, dava konusu edilen düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir” biçiminde açıkladı.
