“Derin yoksulluk” ve “Derin açlık” kavramını Türkiye’ye tanıtan isim Hacer Foggo, bu kavramların giderek nasıl çaresiz bir açlık uğraşına dönüştüğünü halktv.com.tr’ye anlattı.
Et ve Süt Kurumu’nun önünde gösterdiği fotoğrafların ardındaki gerçeği, o ailelerle kurduğu bağları, CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’nde hangi çalışmaları yapacaklarını anlattı. Çalışmalar 81 vilayette başlayacak lakin ofisin koordinatörlük misyonunu üstlenen Foggo için en kıymetlisi öncelikle tecrübelerini aktarmak… Maksat “hiçbir çocuğun yatağa aç girmemesi”
Derin yoksulluk uzun yıllardır kullandığınız kavram. Pekala “Büyüyen derin açlık” yeni mi? Bugün açlık çok daha geniş bir kesite mi yayıldı?
2018’de yoksulluğun açlığa evrildiğini farkettim ancak bu kadar çabuk olacağını düşünmemiştim Neden bu türlü olduğunu daha güzel anladım.
Neden?
Türkiye’de görünmeyen bir kast sistemi var, fakirler ve fakir olmayanlar ortasında. Artık ekonomik kriz bu kastı ortadan kaldırdı. Fakirler yoksul olmayanlar, sınıflar birbirine karıştı aslında ancak birebir vakitte.
Ancak Türkiye’de yoksulluğu azaltma stratejisi yahut ulusal aksiyon planı yok. Hiç mi bir şey yok? Var natürel ki. Çok âlâ araştırmalar var, bakanlıkların planları var lakin Türkiye’nin sorunu tam da bu aslında. Çok fazla belgelerimiz var, çok fazla biliyoruz fakat uygulama yok. Takip yok. “Ben sana bunu yapıyorum fakat sen de istediğim her şeyi yapacaksın” siyaseti güdülmüş. Bir muhtaçlık ilgisi kurulmuş.
Amaç çocuklara yoksulluğun miras kalmaması lakin Yoksulluğun özgürleştirilmesi siyaseti yok.
Et ve süt kurumunun önündeki o fotoğraf…
Et ve Süt Kurumu önüne CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile gittiniz, orada birtakım fotoğrafları gösterdiniz tüm Türkiye’ye. Bu sofra da en dikkat cazibeli olanı. Bu sofra kaç kişilik bir sofra?
O sofradaki tahminen de zeytini de göremeyeceğiz yakında. Bunun olmaması gerekiyor. Bir annenin bir çocuğun besin ile ilgili bir sorununun olmaması gerekiyor. Konutta hiçbir şey olmaması çok acı bir şey. Bir de aramızdaki bağ insanların anlayamayacakları kadar güçlü bir bağ. Bana her şeyi anlatıyorlar ve çok uzun vakittir tanıdığım beşerler.
Hacer Foggo, Kemal Kılıçdaroğlu ile birlikte Et ve Süt Kurumu’na gitmişti.
Mesela bu sofranın etrafındaki beşerlerle da bu türlü bir bağınız var mı?
Tabii ki… Bir çocuğu var, bir tane de bebeği. Ben de bu fotoğraf çekildiğinde oradaydım. Biri 2 yaşında biri 11 yaşında iki çocuk var o sofrada. Ne bulurlarsa yemek üzere aslında bu fotoğraf. Garantisiz çalışan beşerler için durum çok vahim.
Bu fotoğrafların gerisindeki beşerler gündelik yevmiye ile geçimini sağlıyor? Pekala hangi bölgede yaşıyor bu beşerler? İstanbul’un hangi ilçelerinde?
İstanbul’un 39 ilçesinde yoksulluk var. Çalışanların oturduğu bir mahalleye gittiğinizde günlük teminatsız çalışan insanların mahallesinde de İstanbul’un sosyo-ekonomik kıymeti yüksek yerlerinde de yoksulluk var. Etiler’de, Bebek’te de, Çekmeköy, Şişli’de de… Tümü sosyo-ekonomik düzeyi yüksek yerler lakin müthiş bir yoksulluk var. Şöyle olmuş: Aslında o rezidansların AVM’lerin ardındaki yoksulluk bu. Onların altında yaşayan bir mahallenin üzerine kurulan rezidanslar..
Rezidanslar büyüdükçe yoksulluk artıyor yani…
Kentsel dönüşüm ile fakir mahalleler, mahalle kültürü de ortadan kalktığı için bu kadar dağılma ve plansız dönüşüm de yoksulluğu artırdı. Kağıthane Bakkalköy, Karagümrük’teki kentsel dönüşüm nedeniyle bir sürü çocuk okullarından oldu ve devredilen yoksulluğu üstlerine aldılar. Her şey plansız programsız yapılıyor. Merkezi bir yere rezidans inşa ediyorlar lakin orada beşerler yaşıyor. Orada bir hayat var, anılar var. Bin yıllık bir mahalle. Bu beşerler dağıldılar. Tanıyorum, konuşuyoruz görüşüyoruz, ziyaret ediyorum. Çocuklar okulunu bıraktı, günlük çalışıyorlar. Seyyar satıcılık yapıyorlar. Kira ödeyemiyorlar. Oradan oraya giden ve ardında çocuklar var. O çocuklar devredilen o yoksulluk mirasını alıyor zira bir strateji yok. Ben oraya rezidansı koydum, bu beşerler nereye gitti diyen yok.
Bebekler büyürken bir hayat uğraşı sürüyor. Nisa bebek çok konuşuldu? Nisa bebek yukardaki sofrada oturan bebeklerden birisi tahminen de..
Hep bilen tarafız biz. Bilirkişiyiz. Bir olay oluyor, herkes şoka giriyor. Ben tanımıyorum o bayanı fakat haberleri okudum, ona misal bir sürü bayanın öyküsünü tıpkı olmasa da biliyorum. Onun orda bavulunu alıp yürümesi bana Ayşe’yi Şengül’ü hatırlatıyor. Neden biliyor musun? Yıllarca şiddet görmüş, derin yoksulluk yaşayan bir bayan. Gidecek yeri yok. Oradan oraya gidiyor. Annesinin yanına gidiyor ancak annesi de derin bir yoksullukta. Sonra sığınma meskenine gidiyor lakin orda rahat olamıyor. Ordan çıkıyor tekrar adres değiştiriyor.
Yakın vakitte yanıma gelen bir öyküyü anlatayım. Tanıdığım bir anne yakın devirde cezaevine girdi. 3 çocuk akrabasında. O çocuklar anne cezaevinden çıkana kadar 5 mesken değiştirdi ve ben o 5 konutu takip ettim, çocuklara bir şey olmasın diye. Orda şunu anladım, o vakit şunu anladım. Bir anne cezaevine girdiği vakit bir müdafaa sistemi yok çocuklar için. Devlet diyor ki nereye bıraktın çocukları akrabasına lakin sen o akrabayı da takip etmek zorundasın. Bu örnekten yola çıkarsak çocuklar çok savunmasız ve korunmasız. Buraya dikkat edilmeli.
‘5 yaş altı çocukların mevti yoksulluk demek’
Ancak Nisan bebek üzere bir örnek olduğunda beşerler, yoksulluk yerine “Neden çocuk doğuruyorlar?” Sorusunu sorabiliyorlar.
Bu birebir vakitte yoksulluk ve açlık psikolojisidir. Hem 2. Dünya Savaşı’ndan sonra hem de savaş devirlerinde çok fazla çocuk olmuş. Bir garanti üzere aslında. İkincisi çok sıhhatsiz çocuklar. Avrupa’da yapılan araştırmada çok fazla fakir çocuk ölüyor. Çok boyutlu yoksullukla ilgili sorulan sorulardan biri şudur: 5 yaşından evvel ölen çocuk var mı? Niçin bu yoksulluğun göstergesi. Bu nedenle bazen çok çocuk yapılıyor. Zira sen ona yalnızca akıl veriyorsun, sahip çıkmıyorsun. Ona sahip çıkacak olan o çocuk. O denli düşünüyor.
Peki neden birinci sorulan soru bu sizce?
Çünkü yoksulluk insanları rahatsız ediyor. Beşerler görmek istemiyor. Ben çok şahit oldum kamu kurumlarında. O beşerler oraya giriyor diye rahatsız oluyor beşerler. Beşerler steril bir hayat, kendileri üzere beşerler istiyorlar. Tanımadıkları için de reddediyorlar aslında. Yoksulluğun reddi diye bir tabir vardır. Reddediyor aslında, kendisi üzere olsun istiyor.
Siz “Hiçbir çocuk yatağa aç girmesin diye” çaba ediyorsunuz ve artık CHP’de çalışma yürüteceksiniz. Tüm tecrübelerinizi de iktidar amacındaki bir ana muhalefet partisine aktaracaksınız. CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü olarak çalışmalarınıza devam edeceksiniz. Bu ofis yoksulluk ve açlığı gidermek için neler yapacak?
Az evvel verdiğim örneklerin kıssaların siyasetlerin çıkarılması gerekiyor Türkiye’nin asıl sıkıntısı takip sorunu. Bir aileye toplumsal incelemeye gittiğinizde 1 yıl sonra giderseniz, olmaz. Ben bunu pratikte görüyorum lakin bir taraftan da kimi modelleri okuyoruz. Dünyadaki örneklere bakıyoruz. CHP Dayanışma Ofisi Türkiye’nin 81 vilayetindeki fakir mahallelerden bir bilgi çıkartacak. Tıpkı vakitte oradaki cep vilayet, ilçe, gençlik ve bayan kolları ile ortak çalışmalar yapılacak. Ben bütün deneyimlerimi anlatmak istiyorum. Belediyelerde fakirlerle ilgili çok düzgün modeller var lakin görünür değiller. Ben o modellerin Türkiye’nin her yanında uygulanması için çalışmak istiyorum. Örneğin Mersin’de mahalle mutfağı üzere. Mahallenin tam ortasında kurulmuş mahalle mutfağında insanların çok cüzi bir fiyata sağlıklı yemek alması çok değerli; incinmeden, kırılmadan, kendi parasıyla ve sağlıklı. İnsanların kendisini düzgün hissetmesi lazım. “Mersin’deysem ben aç kalmam” diye hissettim mesela. Param yoksa yürürüm lakin aç kalmam. Bu çok önemli
Bunun İstanbul Ankara üzere büyükşehirlerde uygulanması mümkün mü?
Sizin şayet derdiniz yoksulluğu azaltmaksa, çocuklara devredilen mirası ortadan kaldırmaksa mümkün olmayan hiçbir şey yok benim için. Dinlemek, anlamak, içselleştirmek ve parmak sallamamak önemli…
Bugün düne nazaran daha umutlu musunuz pekala? Kendinizi yalnız hissettiğiniz çok devir olmuştur tahminen de…
Hissetmiyorum şu an. Katiyetle hissetmiyorum. Zira çok fazla genç arkadaş bana yazıyor. Ülkenin her yanında yoksulluk çalışan, tezini yoksulluk üzerine yapan, kendi mahallesinde küçük küçük dayanışma ağları kuran gençler var. Bu bizim için bir umut. Diğer bir Türkiye geliyor.
İkincisi CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’nin bu bahiste bir çalışma yürüteceğiniz söylemek istiyorum. CHP esasen bu bahiste bir çalışma yürütüyordu. Yoksullukla ilgili bir çalışma var lakin biz de alanda aktaracağız ve çeşitli modeller kuracağız.
Siz içindeyseniz bir projenin başlangıcı da kelam mevzusudur. CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’nin birinci adımı ne olacak?
