CHP Genel Lider Yardımcısı ve Kahramanmaraş Milletvekili Ali Öztunç, “Doğa Hakları İhlalleri 2021” raporunu kitaplaştırdı. Öztunç; raporunda geçtiğimiz yıl yaşanan sel, müsilaj, orman yangınları başta olmak üzere etraf sıkıntılarını ele aldı.
Marmara Denizi’ndeki kirliliğin bir anda oluşmadığını söz eden Öztunç, birinci belirtilerin 1989 yılında olduğunun ileri sürüldüğünü belirtti. Sevinç ve Erdal İnönü Vakfı bünyesinde çalışmalarını sürdüren Marmara Etraf İzleme Projesi (MAR-EM) kapsamında 2007 – 2014 yılları ortasından hazırlanan yüzlerce sayfalık 9 raporun olduğuna atıf yapan Öztunç, “Marmara’da stabil bir müsilajın oluştuğunu ve müsilajın gelecekte artacağının yıllardır bilindiğini ortaya koymuştur. Kelam konusu raporlar, Etraf Bakanlıkları ile Tarım Bakanlıklarındaki Balıkçılık ve Su Eserleri Genel Müdürlüklerine sunulmuştur. Bakanlıklar tarafından; raporlar dikkate alınmamış, bilakis Marmara Denizi’nin pak olduğuna dair açıklamalar yapılarak, kamuoyu algısı oluşturulmaya çalışılmıştır” dedi.
Anadolu Yakası’nı Avrupa Yakası’na denizaltından bağlayan Marmaray’a değinen Öztunç, raporunda; 2013 tarihli rapora atıf yaparak, “Marmaray hafriyatının Marmara Denizi’nin en derin yeri, dolayısı ile en kalın su katmanına sahip olan Çınarcık ve Doğu Marmara bulunduğu bölgeye döküldüğüne dikkat çekildiği” bilgisine yer verdi.
Marmara Belediyeler Birliği’nin hazırladığı raporlardaki ikazları da raporuna aktaran Öztunç, özel olarak 21-22 Kasım 2017 tarihinde yapılan Marmara Denizi Çalıştayı’nın sonuçlarını paylaştı:
“-Endüstriyel ve evsel atıksu deşarjlarının izlenmesinde aktiflik, süreklilik ve uyumun sağlanması gerekmektedir,
– Marmara Denizi’ne yapılan tüm atıksu arıtma tesislerinde Azot (N), Fosfor (P) gideriminin zarurî olması gerekmektedir,
– Büyük akarsuların denize boşalma noktalarında belirlenecek kritik parametreler dikkate alınarak daima numune alma ve izleme noktalarının oluşturulması gerekmektedir,
– Endüstriyel atıksuların kanalizasyona deşarj edilecek kriterlere sahip olmaksızın kanalizasyonlara deşarj edilmesi büyük değer arz etmektedir. Bu hususta kontrol sistemlerinin güçlendirilmesi, suyun karakterizasyonuna nazaran bir arıtma prosesinden geçirildiği ve ardından kanalizasyona deşarj edilmesini sağlamak üzere kontrol sistemlerinin geliştirilmesi, güçlendirilmesi ve çağa ayak uyduran teknolojilerle desteklenmesi gerekmektedir,
– Sanayide kullanılan atık solventlerine ait her ne kadar seyreltme yasakları olsa da yasakların delinmesi suretiyle solventlerin seyreltilerek deşarj parametrelerini yakalanması sağlandığı görülmektedir. Kontrol sisteminin geliştirilmesi bahsinde solventlerin seyreltilmesi konusunun da dikkate paha bulunması gerekmektedir,
– Gelecek projeksiyonlarının layıkıyla yapılmaması ve makûs planlama nedeniyle kent içerisindeki sanayi kuruluşlarının layıkıyla organize edilememesi ve kümelenememesi önemli zafiyetlere neden olmaktadır. Birbirlerine yakın karakterde atıksu oluşturan sanayi kuruluşlarının bir ortaya gelmesinin sağlanması ve ortak proseslerle endüstriyel atıksuların kanalizasyona deşarj öncesi idaresi ciddiyetle ele alınması gerekmektedir,
– Tersanelerde gemilere uygulanan fizikî ve kimyasal süreçler deniz kirliliğine, ayrıyeten bu süreçler esnasında ve sonrasında oluşan emisyonun da hem hava hem de deniz kirliliğine neden olduğu bilinmektedir. Deniz kirliliğinin denetimi faaliyetlerinde tersanelerin de ayrıyeten ele alınmaları gerekmektedir,
– Arıtılmış atıksuların tekrar kullanılması / geri kazanılması faaliyetlerinin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu bağlamda gri su uygulamalarının sistematik ve türel bir tabana muhtaçlık duyduğu da dikkate alınmalıdır.
– Marmara Denizi’ni etkileyecek yükte bir ırmağın tesirlerinin saptanması ismine, mansabı ile boğaz üzerindeki kritik istasyonlarda ölçüm sıklığı aylık seviyede denetim edilmesi gerekmektedir’ denilmiştir.”
Kanal İstanbul’un Marmara Denizi’ne etkisi
Öztunç raporunda, Kanal İstanbul Projesi’nin Marmara Denizi üzerine tesirlerinin neler olabileceğine ait, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nin projenin çevresel tesir kıymetlendirme (ÇED) raporuyla ilgili görüş yazısına atıf yaparken Marmara Denizi ve Karadeniz’de yaratacağı tesirlerin bu alanda uzman bilim insanları tarafından araştırılması gerektiğinin vurgulandığına yer verdi.
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nin görüşünde; Marmara Denizine boşaltılacak materyalin çamur ve organik karbon pahasının çok yüksek olduğundan, reaktif organik husus ve insan kaynaklı organik/metal kirleticilerin denize ve deniz ekosistemine ziyan verme riski taşıdığına, taban tarama çamurlarının bertaraf sürecinin fizikî, kimyasal ve biyolojik riskler taşıdığına, binlerce ton organik unsur yükü ile Marmara Denizi’nin oksijen istikrarının olumsuz istikamette etkileneceğinden, su dolanımının zayıf olduğu bölgelerde oksijeni büsbütün yok olacağına, boşaltılacak unsurun, Marmara Denizi su kolu ve taban canlıları açısından, akut ve kronik tesirlere yol açma riski taşıdığına yer verildi.
Yine TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nin görüşüne nazaran; ÇED raporunda yer alan taban tarama faaliyetinin çevresel, ekolojik tesirlerinin belirlenmesi konusunda bilimsel temellere dayandırılmadığına ve uzman deniz bilimcileri tarafından yapılmadığına da dikkat çekildi.
‘Kanal İstanbul Projesi’nden vazgeçilmelidir’
Müsilaj sorunu raporunda yer veren Öztunç, “Kanal İstanbul Projesi’nden vazgeçilmelidir” diyerek de yetkilileri uyardı.
Öneri olarak ise Öztunç; belirtti.
‘Yeni projelere müsaade verilmemeli’
Kanal İstanbul Projesi’nden vazgeçilmesi gerektiğini vurgulayan Öztunç; “Bölgede, deniz deşarjı projeleri, termik santral projeleri, liman, tersane, kimyasal depolama alanları, kıyı dolgu projeleri üzere yeni projelere müsaade verilmemeli, mevcuttaki tesislere de üretim ve kapasite artış müsaadesi verilmemelidir. Kanal İstanbul Projesi’nden vazgeçilmelidir. Durum bir afet tarifi içerisinde kabul edilmeli, bilhassa küçük, yerleşik balıkçılar temel alınarak, afet durumu altındaki muafiyet ve kararlardan faydalandırılmalıdır” değerlendirmesini yaptı.
