CHP Küme Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel, Engin Özkoç imzasıyla TBMM Başkanlığı’na bugün sunulan ‘İş Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’ ile İş Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu ile İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu’nda değişiklik öngörüldü. Teklifte, objektif koşul ve şartların varlığı halinde dijital işgücü platformunun tarifi, bu çeşit platformlarda çalışanların emekçi statüsünde kıymetlendirilmesi, kelam konusu statünün belirlenmesi ile birlikte bu çalışanların fiyat, müsaade ve başka haklarının korunmasına yönelik özel kollayıcı düzenlemeler yapılması ve taban gelir garantisinin sağlanması önerildi.
Teklifin münasebetinde şunlar kaydedildi:
‘Yeni muhafaza ve kontrol biçimleri mevzuata dahil edilmeli’
“Türkiye’de çalışma hayatına ait mevzuatta bu yeni çalışma biçimine yönelik düzenleme muhtaçlığı ortaya çıkmıştır. Çalışanlar, müdafaasız, garantisiz ve düşük fiyatlarla bu alanda çalışmak zorunda kalmışlardır. Bu alanda çalışanların statülerinin saptanması kıymetli bir düzenleme konusunu oluşturmaktadır. Bu çerçevede bu alanda yapılan mukaveleler, çalışanın statüsünü kendi hesabına çalışma statüsü ile emekçi statüsü ortasında bir pozisyona indirgemekte ve bu bağlamda emekçiyi esirgeyici mevcut düzenlemelerin uygulanamaz hale gelmesine neden olmaktadır. Kanun teklifi ile makul objektif kural ve şartların varlığı halinde, bu çalışmanın tarafı olan çalışanların emekçi statüsünde kıymetlendirilmesi gerekliliği düzenlenmiştir. Kelam konusu statünün belirlenmesi ile birlikte bu çalışanların fiyat, müsaade ve öteki haklarının da korunmasına yönelik özel kollayıcı düzenleme muhtaçlığı bulunmaktadır. Dijital platform çalışanlarının bu yeni atipik ve esnek istihdam biçiminden kaynaklanan problemlerinin öbür boyutu da iş sıhhati ve güvenliğine yönelik mevzuatın yetersiz kalmasıdır. Bilhassa kendi hesabına bağımsız çalışanların 6331 sayılı Kanun’un kapsamı dışında bırakılmış olması, bu biçimde çalışanların maruz kaldıkları risklere karşı korunmasını güçleştirmekte ve hami önlemlerin alınıp alınmadığının kontrolüne imkan vermemektedir. Bu çalışma biçiminin iş sıhhati ve güvenliği mevzuatı açısından kapsama dahil edilmesi ve bu tıp çalıştırmanın kendine yönelik risklerine ait yeni muhafaza biçimlerinin ve kontrol biçimlerinin mevzuata dahil edilmesi gerekmektedir.
‘Kötü iktisat idaresi nedeniyle satın alma gücü zayıfladı’
Öte yandan, dijital platform çalışma modelinden kaynaklanan bir öbür sorun ise bu alandaki çalışanların kısa ve uzun vadeli sigorta kolları kapsamında ekonomik ve toplumsal risklere karşı korunmasını sağlayacak düzenlemelerin eksikliğidir. Makus iktisat idaresinden kaynaklanan problemler nedeniyle çalışanların satın alma gücü çok zayıflamış; elektrik, doğal gaz ve temel besine yapılan artırımlarla birlikte vatandaşlar kendilerini ekonomik buhranın içinde bulmuştur. 2022 yılı için verilen artırımların kâfi olmaması nedeniyle çok sayıda işyerinde ve dijital platformlarda çalışanlar greve çıkmış ya da taleplerini çeşitli prosedürlerle duyurmuşlardır. 2022 yılının başından itibaren dijital platform çalışanlarının yaptığı aksiyonlarla çalışma şartlarında iyileştirmeler yapılsa bile bu sorunun kalıcı tahlili için bir mevzuat düzenlemesi yapılması gerekmektedir. Dijital platform çalışanlarının maruz kaldığı iş kazaları, bu çalışma biçimine ait bir düzenlemeye gereksinim olduğunu göstermektedir. Kanun teklifimiz ile dijital platform çalışanlarının çalışma hayatındaki statülerinin tanımlanması, bunların toplumsal ve ekonomik haklarının düzenlenmesi; iş sıhhati güvenliği, toplumsal güvenlik haklarına yönelik düzenleme yapılması amaçlanmıştır”
