Dün Türkiye Varlık Fonu’nun Türk Telekom‘un yüzde 55’ini 1.65 milyar dolara satın aldığı açıklandı. Bunun ne kadar absürt bir haber olduğunu anlayabilmek için Türkiye’de doğup büyüyüp 2005’den evvel diğer bir ülkeye yerleşmiş, memleketin gündemini takip etmeyen birini hayal edelim. Onu arayıp bu haberi versek şu yansıyı alırdık herhalde: “Türk Telekom aslında devletin değil miydi!”
Türk Telekom 2005’e kadar Türkiye’nin en kıymetli kamu şirketlerinden biriydi. 2005’te özelleştirildi. Lübnanlı Hariri Ailesi, Türk bankalarından kullandığı krediyle Türk Telekom’u satın aldı. Şirketi boşaltıp kredileri ödemeden kaçtı. Türk Telekom bankalara geçti. Onlar da yeniden devlete satıyor!
Hayali kahramanımızın Türkiye’yi terk ettiği 2005 yılına geri dönelim. Türk Telekom o yıl özelleştirildi. Lübnanlı Hariri Ailesi’nin şirketi Oger Telecom, özelleştirme ihalesine girerek Türk Telekom’un yüzde 55’ini 6.5 milyar dolara satın aldı.
Oger 2006’da 1.6 milyar dolarlık ödeme yaptıktan sonra kalan taksitler için 2007 yılında bankalardan 4 milyar dolardan fazla kredi kullandı. Lübnan bankalarından mı? Hayır, Türk bankalarından.
“Niye kendi parasıyla ödeme yapmadı? Türk Telekom’dan para kazanamadı mı?” diye sorabilirsiniz. Alışılmış ki kazandı. Oger, 2005’ten itibaren Türk Telekom’dan 5.7 milyar dolar kâr hissesi aldı. Bu parayla Türk Telekom altyapısına yatırım yapmak yahut bankalara borcunu ödemek yerine meskenine götürdü. Türk Telekom kâfi yatırım yapmadığı için Türkiye’nin fiber internet altyapısı gelişemedi. Bugün Türkiye’nin fiber optik kablo uzunluğu Afrika ülkelerinin bile getirisinde…
2013’ten itibaren borçlarını ödemekte zorlanan Hariri bu yıl Türk bankalarından 4.5 milyar dolar daha kredi aldı. Karşılığında Türk Telekom paylarını rehin verdi.
Bankalar neden Hariri’den diğer mal varlıklarıyla ilgili teminat istemek yerine Türk Telekom paylarıyla yetindi? Kredinin bütün yükü neden yakın vakte kadar devlete ilişkin olan (Ve devletin azınlık hissedarı olsa da iştirakini sürdürdüğü) şirkete yüklendi? Bilmiyoruz. (Ama varsayım ediyoruz. Bugün olduğu üzere o periyotta de Türk Telekom’un idare şurasında iktidar partisinin temsilcileri vardı.)
2013’te aldığı kredi de kâr etmedi ve Hariri’nin şirketi Oger Kümesi bir mühlet sonra iflas bayrağını çekti. Akbank’ın 1.5 milyar doları, Garanti Bankası’nın 1 milyar doları, İş Bankası’nın 500 milyon doları batayazdı. (Bu krediler “yüzdürüldüğü” için o denli diyorum.)
Alacaklı bankalar mecburen 2018’de Türk Telekom’a el koydular. Levent Yapılandırma İdaresi isimli bir şirket kurup Türk Telekom’u yönetmeye başladılar. Lakin telekomculuğa istekli olmadıkları daha baştan muhakkaktı. Bir yıl geçmeden Türk Telekom’u satması için memleketler arası yatırım bankası Morgan Stanley’e yetki verdiler.
Olmadı, Türk Telekom’da azınlık hissedarı olduğu halde altın pay ile suyun başını tutan AKP iktidarıyla (İktidar partisi devletle özdeşleştiğine göre) kimse paydaşlık yapmak istemedi.
Ama bankalar pes etmedi, çıkmayan candan umut tükenmezdi. Hele Türkiye üzere bir ülkede.
Ve nihayet geçen yıl şirkete aranan taliplinin bulunduğu duyuldu. Türk Telekom devlete satılacaktı.
Ve geldik düne. Dün Türkiye Varlık Fonu’nun Türk Telekom’un yüzde 55 payı için 1.6 milyar dolar ödediğini öğrendik. İşin değişik yanı, Türkiye Varlık Fonu’nun da Türk Telekom paylarını satın almak için bankalardan yaklaşık 1.6 milyar dolar kredi kullanacak olması…
Böylece yazının başındaki soruya geri dönüyoruz: Türk Telekom aslında devletin değil miydi? Evet öyleydi. Özelleştirdik, artık yeniden devletleştiriyoruz.
Türkiye Varlık Fonu, Türk Telekom’u ne yapacak? İster misiniz, yandaş şirketlerden biri kamu bankalarından aldığı krediyle Türk Telekom’a talip olsun?
Saçmalığın bu kadarı, “Godot’yu Beklerken” isimli yapıtıyla asbürt edebiyatın şahikasını yaratmış olan Samuel Beckett’in bile aklına gelmezdi…
