AK Parti, iktidarı devraldığı Türkiye’nin bütün birikimlerini satarak “kayırma ekonomisi” diye tanımlanabilecek bir tertip kurdu.
70 yıllık Cumhuriyet’in fabrikalarını, tesislerini sattı, limanlarını, havaalanlarını, yollarını, köprülerini, 20-49 yıllığına “işletme hakkı devri” yahut “kamu özel işbirliği” ismi altında iktidar yanlısı şirketlere devretti. Hazineden, döviz garantisiyle, gelecek 20, 25, 44 yıl için vatandaşın cebinden ödeme taahhütlerinde bulundu. Hazine tabana vurdu.
Bu sistem bilhassa iktidarın belirlediği 10 bilemediniz 15 şirket üzerine kuruldu. Yaratılan rant bu şirketlerle iktidar yanlısı kesim ortasında bölüşüldü. Yeni zenginler yaratıldı. Zenginler daha varlıklı, fakirler daha fakir oldu. Hazineden geçinmeli, 3-5-10 yerden maaş alan iktidar bürokrasisi kuruldu. Çoğunluk su akarken testisini doldurmaya baktı.
Bu ortada Hazine eksiye düştü, borç bulamaz hale geldi. 400 bin dolara konut alan yabancılara vatandaşlık hakkı verildi. Ortadoğu, Afrika ülkelerinde Türk vatandaşlığı ilânları asıldı. Emlak işi yapanlara, yurtdışında mesken satsınlar diye yıllık 1 milyon 600 bin lira takviye verileceği, tüm masraflarının karşılanacağı taahhüdü yapıldı.
Ekonomi iflas noktasına sürüklendi. Türkiye 1 dolara kurşun atar hale geldi. Bu iktisat siyasetinin faturası fakir halka kesildi.
“Liberalizm yahut neoliberalizm” bunu gerektiriyor diye Türkiye’nin elinde avucunda ne varsa yaratılan yandaşlarla bölüşülerek aktarıldı.
CHP Önderi Kemal Kılıçdaroğlu, meskeninin elektriğinin kesildiği akşam Türkiye’de ve dünyada neoliberalizmin sonunun geldiğini belirterek bu sömürüye “dur” demek için bütün demokratların birlikte çaba etmesi davetinde bulundu. Kılıçdaroğlu’nun bu nizam altında ezilen sınıflar ismine yaptığı çıkış taktir topladı.
Esasen AK Parti iktidarının uyguladığı iktisat siyasetine liberalizm, neoliberalizm demek bile mümkün değil. Liberalizmin de neoliberalizm de sermayeyi kollayan heyetleri, kanunları, hukuku, yargısı vardır. Halbuki Türkiye’de uygulanan, liberalizm ismi altında kanunları, hukuku, yargıyı, kontrolü hiçe sayarak “kayırmacılık, rant bölüşme, Hazine kaynaklarını yandaşa aktarma”dan ibaret olan bir servet aktarma ve sömürü modelidir.
Elbette değil…
Türkiye’nin çok başarılı formda uygulamaya koyduğu seçenek var. Çok güzel işleyen ekonomik modelleri var.
Kılıçdaroğlu, “liberalizmin, neoliberal tertibin sonu geldi” derken, CHP’li belediyelerin uyguladıkları, halktan yana, kamucu ekonomik modellerden yola çıkıyordu.
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in geçen günlerde gerçekleştirdiği Ankara ziyareti sırasında yaptığımız sohbette verdiği bilgiler, uygulamaya soktuğu “İzmir modeli”nin, iktidarın “kayırma modeli”nin yerine geçecek çok güçlü bir seçenek olduğunu gösterdi.
Soyer’in anlattıkları bana merhum Bülent Ecevit’in ısrarla savunduğu “ekonomik demokrasi” projesini anımsattı.
Ecevit şöyle diyordu:
“Türk demokratik solu, siyasal demokrasiyle, toplumsal demokrasiyle birlikte ekonomik demokrasiyi de amaçlamaktadır… Toplumsal demokrasi, siyasal demokrasinin bütünleyicisidir. Ekonomik demokrasi ise her ikisinin de bütünleyicisidir… Halk, örgütlü bir güç oluşturarak ekonomik teşebbüsçü haline gelmelidir.” (Fikret Bilâ, Phoenix, Ecevit’in Tekrar Doğuşu, Doğan kitap, s. 137-139)
Ecevit, bu ekonomik demokrasinin, halkın oluşturacağı kooperatifler aracıyla gerçekleşeceğine inanıyordu. “Umarım gelecekte ekonomik demokrasi bu yolla kurulur” diyordu.
Tunç Soyer’i dinlerken Ecevit’in bu dileğinin CHP’li belediyeler tarafından hayata geçirildiğini gördüm.
Çoban protokolü
Soyer, Ecevit’in dediği üzere çobanları örgütleyerek ekonomik teşebbüsçü haline getirmiş. Kelam ve karar sahibi olmalarını sağlamış.
İzmir’in kırsalında 4 bin 500 çobanı toplamış. Onlarla protokol imzalamış. Kooperatif kurmalarını koşul koşmuş. Sonra inek, koyun, keçi beslemelerini, sütlerini almayı taahhüt ederek desteklemiş. Hayvancılığı canlandırmış, Artık bu sütleri işleyecek kamu tesisini hizmete açmak üzere. Hem çoban kooperatifi üzerinden üretimi artırmış hem tüketicinin ucuza süt almasını sağlamış. Çoban vatandaşları örgütlü teşebbüsçü haline getirmiş.
Aynı prosedürü ulaşım bölümünde de hayata geçirmiş. Minibüs sürücülerine de kooperatif kurdurmuş. Ulaşım çizgilerini belediyenin belirlediği fiyat üzerinden hizmete sokmalarını sağlamış. Kooperatif üyesi sürücüler şad, yolcular şad. Sürücü vatandaşlar da kooperatifleriyle ekonomik teşebbüsçü pozisyonuna ulaşmışlar.
Konut üretiminde de kooperatifleşmeyi sağlamış. Konut üreticileriyle kooperatifleri bir ortaya getirmiş, ucuz ve sağlıklı konutlar ürettirip, üyelere teslim etmiş.
Enerji kesiminde de kooperatifleşmeye gitmiş. Yenilenebilir güç kaynakları olan rüzgar ve güneş gücü alanlarında kooperatifler üzerinde üretime geçilmiş. Bu kooperatifler hem sulama hem güneş gücü panelleriyle elektrik üretimine başlamışlar.
Bu modelle birçok kamu hizmeti halkın teşebbüsçü olduğu kooperatifler eliyle sunuluyor.
Bu hizmetlerin sunulması için kesinlikle yandaş şirketlere ihale verilmesi, özelleştirme yapılması gerekmiyor. Halkın elektriğini, doğalgazını kesmeden de kamucu anlayışla bu hizmetlerin ucuz ve sağlıklı bir biçimde sunulması mümkün.
Millet İttifakı’nın adayı olarak seçilen 11 CHP’li Büyükşehir Belediye Lideri, iktidarın “kayırmacı ekonomi” modeli yerine ekonomik demokrasi modelini hayata geçirmeye başlamışlar.
Bu modelin iktidar değişikliğinde ulusal seviyede de uygulanmaması için hiçbir mahzur yok.
