Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre; SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı 2006 yılında tek çatı altında toplandı. Toplumsal güvenlik kurumları ortasında norm ve standart birliği sağlamak gayesiyle tıpkı yıl 5510 Sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu çıkartıldı. Anayasa Mahkemesi’nin, kanunun Emekli Sandığı ile ilgili kararlarını iptal etmesinin akabinde 2008 yılında yapılan değişiklikler ile statüler ortasındaki farklılıklar daha karmaşık hale geldi. Norm ve standart birliğinin olmaması, vatandaşların haklarını takip etmesini de zorlaştırıyor. Evlenme, cenaze ve emzirme ödeneklerinden kimlerin nasıl yararlanacağı, tabi oldukları statüye ve memurların 2008 öncesi ve sonrası sigorta başlangıcına nazaran değişiyor.
Cenaze ödenekleri kimlere verilir?
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), ölen sigortalıların hak sahiplerine cenaze ödeneği veriyor. 2021 yılında 918 TL olan cenaze ödeneği bu yıl 1.250 TL’ye yükseltildi. Cenaze ödeneği, 4/1-a (SSK), 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsündekiler ile 4/1-c (kamu görevlisi) statüsünden emekli aylığı bağlanmış bireyler için veriliyor.
Bu şahıslardan iş kazası yahut meslek hastalığı sonucu hayatını yitirenler yahut malullük, görev malullüğü ya da yaşlılık aylığı almakta iken ölenlerin hak sahiplerine cenaze ödeneği veriliyor. En az 360 gün sigortalı çalışması bulunanların vefatı halinde de hak sahiplerine ödeme yapılıyor.
Ödenek, ölen sigortalının eşine veriliyor. Eşi yoksa çocuklarına, çocukları yoksa ana babasına, ana babası da yoksa kardeşlerine ödeme yapılıyor. Ölen kişi kimsesiz ise cenazeyi kaldıran gerçek yahut hukukî bireylere ödeniyor.
Bazı kamu kurumlarında, ölen kamu vazifelilerinin cenaze sarfiyatları, kurum bütçesinden karşılanıyor. Cenaze masrafı kurum bütçesinden karşılananlar için SGK ayrıyeten cenaze ödeneği vermiyor.
Emekli Sandığı’na tabi memurlarda vefat yardımı
Kamuda çalışmaya Ekim 2008 öncesi başlamış olanlar Emekli Sandığı’na tabi bulunuyor. Bunlardan hala vazifede olanların yahut eş ve çocuklarının mevti halinde mevt yardımı yapılıyor. Mevt yardımı, kamu çalışanının kendisinin vefatı halinde en düşük memur aylığının iki katı, yakınlarının vefatı halinde ise en düşük memur aylığı fiyatında ödeniyor. Buna nazaran, 2022 yılının ocak – temmuz devrinde ölen Emekli Sandığı’na tabi memur için hak sahiplerine 4 bin 473.46 TL, eş ve çocuğunun mevti halinde de 2 bin 236.73 TL vefat yardımı yapılıyor. Temmuz ayında bu meblağlar, memur maaş katsayısına paralel olarak artacak.
Emekli Sandığı’na tabi mevcut emekli memurlar ile gelecekte emekli olacak bireylerin vefatı halinde de yakınlarına 4 bin 473.46 TL mevt yardımı yapılacak. Fakat, makam, temsil yahut misyon tazminatı hariç vefat eden emekli memurun almakta olduğu aylık ölçüsü vefat yardımından fazla ise aylık fiyat ödeniyor.
Ekim 2008 sonrası memurluğa başlayanlarda mevt yardımı
Kamuda birinci kere çalışmaya Ekim 2008’den sonra başlayan kamu çalışanlarının misyonda iken kendilerinin yahut eş ve bakmakla yükümlü çocuklarının mevti halinde, Emekli Sandığı’na tabi memurlardaki üzere vefat yardımı yapılıyor. Lakin, bu şahısların emekli olduktan sonra vefatı halinde vefat yardımı yapılmayacak. Yalnızca 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsündeki şahıslarda olduğu üzere cenaze ödeneği verilecek.
Emzirme ödeneği 4/1-A ve 4/1-B’lilere veriliyor
Sigortalı bayana yahut sigortalı olmayan karısı doğum yapan sigortalı erkeğe emzirme ödeneği veriliyor. Geçen yıl 232 TL olan emzirme ödeneği bu yıl 316 TL’ye yükseltildi. Yılda bir defa tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) değişim oranında artırılıyor.
Bir sefere mahsus olan emzirme ödeneği yalnızca 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsündeki çalışanlara veriliyor. Kamu çalışanlarına 6 yaşından küçük çocuklar için 115 TL, 6 yaşından büyük çocuklar için 57 TL meblağında yardım yapıldığı için ayrıyeten emzirme ödeneği verilmiyor.
Evlenme ödeneğinde eski yeni memur ayrımı
Evlenme ödeneği konusunda Ekim 2008’den sonra farklılık büyük ölçüde giderildi lakin eski yeni memur ayrımı devam ediyor. Yetim aylığı almakta olan kız çocukları evlendiklerinde aylıkları kesiliyor. Kız çocuklarına, talep etmeleri halinde yetim aylığının 24 aylık meblağı evlenme ödeneği olarak veriliyor. Bu kişi iki yıl içinde boşanırsa, 24 aylık müddet dolmadan yine yetim aylığı bağlanmıyor. Evlenme ödeneği alan kız çocuğundan ötürü öbür dul yahut yetim aylığı alanların aylıklarında artış süreci ise 2 yıllık mühletin bitiminden sonra yapılıyor.
Evlenme ödeneği SSK, BAĞ-KUR ve 4/1-c statüsündeki şahıslar açısından eşit hale getirildi. Ekim 2008’den sonra kamuda birinci sefer çalışmaya başlayan memurlar ile 4/1-a ve 4/1-b statüsünde çalışanlar ortasındaki farklı uygulamalar sona erdirildi.
Ancak, memuriyete Ekim 2008 öncesi başlamış olanların yalnızca kız çocukları değil, anne ve eşleri de evlenme ödeneğinden yararlanabiliyorlar. Buna karşılık, 24 ay değil 12 aylık vefat aylığı meblağında ödenek alabiliyorlar.
Diğer taraftan, Emekli Sandığı’na tabi olarak 5 yıldan fazla 10 yıldan az hizmet müddeti var iken hayatını kaybetmiş olanlardan ötürü vefat aylığı bağlanmış eş ve annesi evlenme ödeneği alamıyor. Kız çocuğu ise 2008 yılındaki düzenlemeye paralel olarak 24 aylık yetim aylığı fiyatında ödenek alabiliyor.
