Temmuz 2018’de yapılan genel seçimde başbakan seçilen ülkenin eski Ulusal Kriket Grubu kaptanı İmran Han, resmi olarak artık ülkenin başbakanı değil. Lakin Anayasa’nın 224’üncü unsuru uyarınca süreksiz hükümetin başbakanı atanıncaya kadar 15 gün mühletle bu vazifesi Han yürütecek.
Meclisin feshedildiği ülkede yeni başbakanın atanmasının nasıl yapılacağına ait bir belirsizlik karar sürüyor.
Güvensizlik oylamasına maruz kalan üçüncü başbakan
Başbakan Han, Pakistan’ın 75 yıllık tarihinde güvensizlik oylamasıyla karşı karşıya kalan üçüncü isim oldu. Ülkenin siyasi tarihinde 1989’da Benazir Butto ve 2006’da Şevket Aziz‘e karşı güvensizlik oylaması yapılmış lakin her iki başbakan da bu oylamadan koltuklarını koruyarak çıkmıştı.
Han’ın karşı karşıya kaldığı güvensizlik oylaması Anayasa’ya ters olduğu gerekçesiyle reddedilmiş ve akabinde Cumhurbaşkanı Arif Alvi, Han’ın davetiyle Meclisi feshetmişti.
75 yılda 22 Başbakan vazife aldı
Pakistan’ın 75 yıllık siyasi tarihinde 22 başbakan misyon aldı. Ülke 1958-1971, 1977-1988 ve 1999-2008 yıllarında ordu tarafından yönetildi.
Ülkede seçilen başbakanların hiç biri 5 yıllık vazife müddetlerini tamamlayamadı. İmran Han da tıpkı selefleri üzere 5 yıllık vazife mühletini dolduramadı.
İlk Başbakana suikast
Pakistan’ın bağımsızlığından bir gün sonra 15 Ağustos 1947’de Liyakat Ali Han, ülkenin birinci Başbakanı seçildi. Han, 5 yıllık vazifesini tamamlayamadan 16 Ekim 1951’de suikast sonucu hayatını kaybetti.
Liyakat Ali Han’dan boşalan koltuğa, Havaja Nazimuddin geldi lakin o da 2 yıldan az bir mühlet Başbakanlık yaparak Genel Vali Malik Gulam tarafından 17 Nisan 1953’te vazifesinden alındı.
Nazimuddin’in misyondan alınmasının akabinde tıpkı gün Başbakanlığa gelen Muhammed Ali Bogra, Genel Vali Vekili İskender Mirza tarafından bölgesel problemler ve Mecliste gereğince takviyeye sahip olmadığı gerekçesiyle 12 Ağustos 1955’te azledildi.
Ülkenin 4’üncü Başbakanı Çaudri Muhammed Ali de Ağustos 1955’te geldiği misyondan 12 Eylül 1956’da parti içi çatışmalar ve General Eyüb Han‘ın baskısıyla istifa etti.
Hüseyin Şahid Sühreverdi ise Eylül 1956’da devraldığı Başbakanlığı Genel Vali Mirza ile çatışmaları sebebiyle 17 Ekim 1957’de bıraktı.
İbrahim İsmail Çundrigar, 17 Ekim 1957’de geldiği misyondan 11 Aralık 1957’de istifa etti.
Feruz Han Nun, Genel Vali İskender Mirza ile General Eyüp Han’ın iş birliği sonucu ilan edilen sıkıyönetim sonucu Aralık 1957’de geldiği vazifeden 7 Ekim 1958’de alındı.
Sıkıyönetim akabinde ülkede yaşananlar
Ülkede 13 yıl süren sıkıyönetimin akabinde Nurul Emin Aralık 1971’de Yahya Han‘ın idaresi altında Başbakan olurken, 20 Aralık 1971’de misyondan alındı. Emin, ülke tarihinde 13 gün misyonda kalarak en kısa mühletle başbakanlık yapan ismi oldu.
Zülfikar Ali Butto ise 14 Ağustos 1973’te ülkenin Başbakanı oldu. Butto, 1977’de General Ziya’ül Hak tarafından yapılan askeri darbeyle devrildi ve 1979’da idam edildi.
Muhammed Han Junejo, 23 Mart 1985’te askeri rejim altında Başbakan seçildi lakin Junejo’nun hükümeti 29 Mayıs 1988’de dağıldı.
Benazir Butto, birinci bayan Başbakan
Ziya’ül Hak’ın vefatıyla ülkede 1977’den sonraki birinci hür seçimler 1988’de yapıldı. Benazir Butto, Kasım 1988’deki seçimleri kazanarak ülkenin birinci bayan Başbakanı oldu. Butto’nun Başbakanlığı, yolsuzluk suçlamaları sebebiyle Cumhurbaşkanı Gulam İshak Han tarafından 6 Ağustos 1990’da sona erdirildi ve seçime gidildi.
Yapılan seçimler sonucu 1990’da vazifeye gelen Navaz Şerif, Cumhurbaşkanı Gulam İshak Han’ın Meclisi dağıtması sonucu 1993’te misyondan düştü.
Butto, 1993’te tekrar Başbakan seçildi lakin Cumhurbaşkanı Faruk Leghari, Kasım 1996’da hükümeti düşürdü.
Benazir Butto, Müslüman bir ülkeyi yöneten birinci bayandı. Butto, 27 Aralık 2007’de Bilal isminde 15 yaşındaki intihar bombacısı tarafından öldürüldü.
Butto’nun Ravalpindi’deki seçim kampanyasını yeni bitirdiği sırada intihar saldırganı konvoya yaklaşarak Butto’yu vurdu ve kendisini havaya uçurdu.
Bilal’e hücum düzenleme buyruğunu Pakistan Talibanı vermişti.
Müşerref’in darbesi
Navaz Şerif, 1997’de yapılan seçimlerde Başbakan oldu lakin 12 Ekim 1999’da General Pervez Müşerref‘in askeri darbesiyle devrildi.
Mir Zaferullah Han Cemali, darbeyle başa gelen General Pervez Müşerref’in idaresi altındaki birinci Başbakan oldu. Kasım 2002’de vazifeye gelen Cemali, Haziran 2004’te istifa etti.
Çaudri Şucat Hüseyin, parlamentodaki seçimle 30 Haziran 2004’te Başbakan oldu. Hüseyin, Ağustos 2004’te misyonu Şevket Yüce’ye devretti.
Ağustos 2004’te Başbakan olan Şevket Aziz, 15 Kasım 2007’de parlamentonun hizmet müddeti dolunca vazifesini tamamladı.
Yusuf İstek Gilani, 2008’de yapılan genel seçimde ülkenin 18’inci Başbakanı oldu.
Gilani, Haziran 2012’de Yüksek Mahkeme tarafından yargıyı aşağılamaktan hatalı bulundu ve Başbakanlığı düşürüldü.
Raja Pervaiz Eşref, Gilani’den kalan boşluğu doldurmak için Başbakanlığa geçti. Haziran 2012’de Başbakan olan Eşref, Mart 2013’te misyon müddeti dolana kadar başbakanlık koltuğunda oturdu.
2013 ve sonrası
Haziran 2013’te Navaz Şerif üçüncü kez Pakistan Başbakanı oldu. Yüksek mahkeme tarafından hatalı bulunup vazifeden alınana kadar 4 yıl 53 gün misyonda kaldı ve ülkenin en uzun mühlet vazife yapan Başbakanı unvanını elde etti. Şerif, 28 Temmuz 2017’de Yüksek Mahkeme tarafından hakkındaki yolsuzluk suçlamaları sebebiyle misyonundan alındı.
Şahid Hakan Abbasi, Ağustos 2017’de Şerif’ten kalan başbakanlık koltuğunu devraldı ve ülkenin 21. Başbakanı oldu. Abbasi, yeni seçim sebebiyle meclisin vazife müddetinin dolması sonucu 31 Mayıs 2018’e kadar koltukta kaldı.
Ağustos 2018’de yapılan seçimlerde ise İmran Han ülkenin 22. Başbakanı olarak vazifeye geldi.
