Anlaşılan şu ki her yazıya başlarken belirtmem gerekecek; savaşa karşıyım, güvenlik tehditleri konusunda haklı olmasına karşın Rusya’nın Ukrayna’ya girmesini yanlışsız bulmuyorum. Bunu yapmak zorundayım zira hiç de o denli olmadığım halde Rusya ya da Putin yanlısı olmakla suçlandığım da oluyor. Bundan çekindiğimden değil, o denli olmadığımdan bu vurguyu yapmak zorunda hissettim kendimi.
Şimdi devam edebilirim; olayları “başladı, bitti” biçiminde görenler için sahiden “hayat kolay”. Saf tutmayı çabuklaştıran “duyguları” oluyor bazılarının, kolaylık dediğim bu. Çok uzun sürmüş bir sinemanın son karesine bakarak kıymetlendirme yapmanın da cazip bir tarafı var elbette. Lakin bazen “şeytanın avukatlığını yapmak” da gerekir. Benim de yaptığım bu. Bu ortada hangi taraf “şeytan”, “melek” kim, herkes meşrebine nazaran karar versin lakin “kendi” şeytanlarının “avukatlığını yaptığım” sanısına kapılmasın. Şeytanın avukatlığını yapma tabirinin “en makûs olasılıkları düşünme” manasına geldiğini alışılmış ki biliyor herkes.
Daha evvel de yazdım, nihayetinde bu savaş bitecek diye. Olağan ki dünyanın en kıymetli tespitini yapmış değilim bunu söylemekle, biteceğini herkes biliyor, malum “her şeyin bir sonu vardır”. Savaş bittikten sonra olacaklar konusunda konuşmak gerektiğine inanan biriyim, hasebiyle erken ya da değil, kesinlikle kelam etmemiz gereken “meseleler” var. Ukrayna’daki Nazi olgusunun savaş sonrası da Avrupa’da tesirlerinin olabileceğinin altını çizmemiz gerek örneğin.
Ukrayna hükümeti Nazi mi?
Öncelikle, Rus milliyetçisi Vladimir Putin’in Ukrayna’ya müdahale münasebetlerinden biri olarak hükümeti Nazi olmakla suçlamasının pek gerçekçi bir tarafı yok. Tam aksine yakın bir vakitte Volodomir Zelensky idaresi “Yahudi aksisi hareketleri hata sayan” maddeyi güncelledi. Bu, sayılarının 150 bin olduğu söylenen Yahudi topluluğu için epey kıymetli. Hükümet içinde saklı dayanak verenler elbette vardır fakat idarenin “resmi” tavrı Nazi aksiliği olarak tanımlanabilir. Kelam konusu yasanın güncellenmesinin nedeni de son aylarda sinagogların, Yahudi mezarlıklarının hücuma uğraması.
Ama bu durum ülkede Neo Nazi güçlerin olmadığı ya da etkisiz olduğu tipinden bir yanılgıya yol açmamalı. Zira ülkenin geçmişinde var olan, SSCB periyodunda uzun mühlet bastırılmış olsa da, bugün de oldukça yaygın olduğu gerçek bir Nazi sempatisi mevcut. İkinci Dünya Savaşı’nda Kiev’e giren Alman askerleri “Heil Hitler” yazılı pankartlarla karşılanmıştı. 30 binden fazla Yahudi, Roman, eşcinsel, engelli insan katledilmişti Ukrayna’da. Ünlü Baby Yar vadisindeki toplu mezarlar bilinir. Bu mezarlarda 100 binden fazla insan gömülüdür. Ne yazık ki bölge halkının da bu katliamlarda parmağı olduğu sır değildir.
Ukrayna merkez olabilir
Bu anımsatmaları Rusya’nın ülkeyi işgaline haklılık kazandırmak için yapmıyorum. Dikkat çekmek istediğim nokta savaş sonrası (sonuç ne olursa olsun) Ukrayna’nın Avrupa’daki Naziler için bir merkeze dönüşecek oluşunadır. Şu anda bile binlerce Neo Nazi’nin Rusya’ya karşı “gönüllü savaşmak” için Ukrayna’ya gidiyor olmaları bir “Nazi Enternasyonal”i oluştuğunun habercisi. Sağcıların, öteki ülkelerin sağcılarıyla her vakit birlikte hareket etmediklerini biliyoruz, “kendi milletimin çıkarları” düsturu uyarınca. O nedenle “yabancı düşmanlığı” üzerinde ortak tavır belirlemenin dışında bir aşır sağ birlikteliği oluyor değil. Ancak “Yahudi nefretinde, İslam düşmanlığında, yabancı karşıtlığında” ortak olan çeşitli ülkelerin Nazilerinin bir ortaya gelmeleri ise kolay.
Bu belirlemenin ışığında Ukrayna’nın şimdiden Naziler için bir “eylem sahası”na dönüştüğünü söylemek mümkün. Zira, Zelensky’nin de dediği üzere “16 bin yabancı gönüllü” ülkeye girdi. Kim bu ABD’den, Kanada’dan, Japonya’dan giden “yabancı gönüllüler?” Savaş çıkmasın diye Ukrayna’ya asker göndermeyen güçlerin, sivile çıkmış/çıkarılmış “askerleri” olmasın bunlar? Mümkün. Buzzfeed News’ın bildirdiğine nazaran “altı Amerikalı, üç İngiliz, bir Alman, iki Fransız” olmak üzere NATO tarafından eğitilmiş 10 savaş gazisinden oluşan bir küme, memleketler arası lejyona katılmaya hazır durumda. Sayı küçük olabilir lakin bunun sembolik bir manası var. Bu küme üyelerinin mensubu olduğu ülkelere bakılırsa gayri resmi olarak NATO Ukrayna’da denebilir rahatlıkla.
Hükümet dayanaklı yabancı “gönüllüler”
Japon medyasına bilhassa Mainichi Shimbun’a nazaran, birçok, Japonya Öz Savunma Kuvvetleri’nin eski üyesi olan 70 Japon da Ukrayna’ya gitmeye hazır. Gürcistan Ulusal Lejyonu mensubu 200 istekli de yakında ülkeye gidecek. Başkanları Mamuka Mamulashvili kendi web sitesine duyurdu bunu. Kanada’dan da kendilerine “Ukrayna Gönüllüleri” ismini veren bir küme çatışmalara katılacak. Tüm bunların hepsinin “sağcı” kümelere mensup olduklarına dair önemli kuşkular var.
Yanıltan şu; ismi geçen bireylerin mensubu olduğu ülkelerin idareleri “gönüllü” iştiraki destekliyor. Bu nedenle “aşırı sağcı” ya da “Nazi” bireyleri yollamayacakları inancı yaygın. Kelam konusu hükûmetlerin bu tavrı savaşı körüklemek, uluslararasılaştırmak, nihayet çatışmaları “özelleştirmek” demek. Bunu yaparken artık gizlenmiyorlar da. Örneğin İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, Ukrayna’daki memleketler arası güce katılmak isteyenleri desteklediğini söyledi. Kanada Dışişleri Bakanı Melanie Joly de misal bir görüşü lisana getirdi. Danimarka, Norveç, vatandaşlarının, Zelensky’nin davetine karşılık verebileceklerini açıkladı. Çek Cumhuriyeti gitmek isteyen vatandaşlarına mani olmayacaklarını duyurdu.
Sadece Slovakya ile Avustralya bu mevzuda zıddı bir tavır aldılar. Slovakya Başsavcısı, Sloven vatandaşların yabancı bir ordu için savaşmasının cürüm olduğunu açıkladı. Avustralya Başbakanı Scott Morrison, vatandaşlarının Ukrayna’ya gitmemeleri gerektiğini söyleyerek “bu cins aksiyonların yasallığı belirsizdir” dedi. Sonuçta Ukrayna, artık Danimarka’sından, Japonya’sına kadar tüm Nazilerin “Beyaz Avrupa”
Rusya haklıydı, haksızdı, Ukrayna hak etti, etmedi (etti der miyim hiç?) sorunundan farklı bir mevzuyu dikkatlere getirmek istedim.
Bu hengâmede ortada kaybolmasın diye.
